پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات بهداشتی دهان و دندان است که حتی با رعایت بهداشت روزانه مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن هم ممکن است اتفاق بیافتد. بسیاری از افراد با وجود استفاده مرتب از این روش‌های بهداشتی همچنان دچار پوسیدگی دندان می‌شوند و از خود می‌پرسند چرا این مشکل رخ می‌دهد؟
در این مقاله از وب سایت دکتر صفورا امامی، متخصص عصب کشی و جراحی ریشه دندان، به بررسی دلایل مختلفی که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان حتی با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان شود، می‌پردازیم. همچنین درصورت نیاز به اخذ نوبت (وقت ویزیت) جهت معیانه و درمان با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید:
02126255102 و 02126255088
چرا با وجود مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان ها می‌پوسند؟
یکی از عوامل اصلی پوسیدگی دندان، مصرف مداوم مواد غذایی و نوشیدنی‌های شیرین و اسیدی است. قندها و کربوهیدرات‌های موجود در این مواد باعث تغذیه باکتری‌های دهانی شده که به تولید اسید منجر می‌شود. این اسید به مرور زمان مینای دندان را ضعیف کرده و پوسیدگی را تسریع می‌کند. اگرچه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به حذف پلاک‌ها کمک می‌کند، اما اگر رژیم غذایی حاوی قند و اسید زیاد باشد، همچنان پوسیدگی اتفاق می‌افتد.
مواد غذایی مضر که بهتر است از مصرف آن‌ها خودداری کنید:
- نوشیدنی‌های گازدار و انرژی‌زا
- آب‌نبات و شیرینی‌ها
- چیپس و غذاهای فرآوری شده
- آبمیوه‌های صنعتی و نوشیدنی‌های شیرین
-
استفاده نادرست از مسواک و نخ دندان
نحوه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نیز نقش مهمی در جلوگیری از پوسیدگی دندان دارد. اگر مسواک زدن به طور صحیح و با دقت انجام نشود، پلاک‌ها و باقی‌مانده‌های مواد غذایی به‌خوبی از بین نمی‌روند و باکتری‌ها فرصت بیشتری برای تخریب مینای دندان پیدا می‌کنند.
نکاتی برای مسواک زدن صحیح:
- استفاده از مسواک نرم برای جلوگیری از آسیب به لثه‌ها
- مسواک زدن به مدت حداقل دو دقیقه
- استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید
- تمرکز بر تمیز کردن همه سطوح دندان‌ها و لثه‌ها
بزاق دهان نقش مهمی در شستشوی باکتری‌ها و مواد غذایی از روی دندان‌ها دارد و همچنین اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها را خنثی می‌کند. افرادی که به خشکی دهان مبتلا هستند (زروستومیا)، تولید بزاق کمتری دارند که این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش خطر پوسیدگی دندان شود.
دلایل خشکی دهان:
- مصرف کم مایعات
- بیماری‌هایی مانند دیابت و سندرم شوگرن
- مصرف برخی داروها (مانند داروهای ضدافسردگی و آنتی‌هیستامین‌ها)
-
پلاک‌های میکروبی و باکتری‌های دهان
پلاک‌های میکروبی مجموعه‌ای از باکتری‌ها و بقایای مواد غذایی هستند که به سطح دندان‌ها می‌چسبند. این پلاک‌ها در اثر ترکیب با بزاق دهان و باقی‌مانده‌های مواد غذایی به وجود می‌آیند و اگر به‌موقع از بین نروند، می‌توانند مشکلاتی جدی برای سلامت دندان‌ها ایجاد کنند. باکتری‌های موجود در پلاک‌ها از قندهای موجود در مواد غذایی تغذیه کرده و اسید تولید می‌کنند. این اسید می‌تواند به مینای دندان حمله کرده و به مرور زمان آن را تضعیف کند، که در نهایت منجر به پوسیدگی دندان می‌شود. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به از بین بردن پلاک دندان کمک می‌کند، اما اگر این کار به طور منظم و صحیح انجام نشود، پلاک‌ها همچنان به تجمع خود ادامه می‌دهند.
با گذشت زمان، اگر پلاک‌ها به طور کامل از روی دندان‌ها حذف نشوند، سخت و محکم شده و به تارتار تبدیل می‌شوند. تارتار لایه‌ای سخت است که به راحتی با مسواک و نخ دندان قابل حذف نیست و نیاز به تمیز کردن حرفه‌ای توسط دندانپزشک دارد. تارتار، به دلیل بافت سخت و چسبندگی بالا، محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند و باعث می‌شود که پوسیدگی دندان با سرعت بیشتری پیشرفت کند. از آنجا که حذف تارتار تنها توسط دندانپزشک امکان‌پذیر است، اهمیت مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ و تمیز کردن حرفه‌ای بیشتر می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان پوسیدگی دندان
فلوراید یکی از عناصر کلیدی برای سلامت دندان‌ها است و به ویژه در تقویت مینای دندان نقش اساسی دارد. این ماده به دندان‌ها کمک می‌کند تا از مواد معدنی که در اثر حملات اسیدی ناشی از باکتری‌ها از دست رفته‌اند، دوباره بازسازی شوند. فلوراید با کمک به فرآیند remineralization (بازسازی) مینای دندان، باعث می‌شود دندان‌ها مقاوم‌تر شوند و از پوسیدگی پیشگیری کنند. همچنین، فلوراید به کاهش فعالیت باکتری‌های مضر در دهان کمک می‌کند و تولید اسید را کاهش می‌دهد، که این امر نیز به حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند.
با این حال، بسیاری از افراد به میزان کافی از فلوراید استفاده نمی‌کنند، که می‌تواند به‌دلایل مختلفی مانند ناآگاهی از فواید آن یا عدم دسترسی به محصولات حاوی فلوراید باشد. مصرف ناکافی فلوراید باعث می‌شود دندان‌ها در برابر حملات اسیدی باکتری‌ها آسیب‌پذیرتر شوند و این وضعیت می‌تواند منجر به پوسیدگی و مشکلات دندانی جدی‌تر در آینده گردد. بنابراین، توصیه می‌شود که افراد از محصولات حاوی فلوراید استفاده کنند و در صورت لزوم، با دندانپزشک خود مشورت کرده تا راهکارهای مناسب برای تأمین نیازهای فلوراید دندان‌های خود را پیدا کنند.
-
عدم مراجعه منظم به دندانپزشک
عدم مراجعه منظم به دندانپزشک یکی از عوامل کلیدی در بروز پوسیدگی دندان است. مراجعه به دندانپزشک برای چکاپ‌های دوره‌ای و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها، به خصوص برای افرادی که به بهداشت دهان و دندان خود توجه می‌کنند، امری ضروری است. در حالی که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت روزانه به کاهش تجمع پلاک‌ها و حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند، اما برخی پلاک‌ها و تارتارها به طور طبیعی و با استفاده از ابزارهای معمولی قابل حذف نیستند. این پلاک‌ها در نقاطی از دهان تجمع یافته که دسترسی به آن‌ها دشوار است، به ویژه در نواحی پشت دندان‌ها یا بین دندان‌ها.
اگر پلاک‌ها و تارتارها به طور منظم حذف نشوند، به مرور زمان سخت‌تر شده و به مشکلات جدی‌تری همچون بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان منجر می‌شوند. دندانپزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی، این تجمعات را به‌طور مؤثر پاک کرده و نیز با چکاپ‌های دوره‌ای، مشکلات دندانی را در مراحل اولیه شناسایی و درمان می‌کند.
عوامل مرتبط با سبک زندگی می‌توانند تأثیر زیادی بر سلامت دندان‌ها داشته باشند و یکی از مهم‌ترین این عوامل، استعمال دخانیات است. مصرف سیگار و قلیان، به ویژه در درازمدت، می‌تواند به کاهش تولید بزاق منجر شود. بزاق یک عامل محافظ طبیعی برای دندان‌ها است که به شستشوی باکتری‌ها و خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط آن‌ها کمک می‌کند. کاهش تولید بزاق نه‌تنها خطر تجمع پلاک‌ها و تارتار را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند به خشکی دهان نیز منجر شود. این شرایط به نوبه خود منجر به افزایش احتمال پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه خواهند شد.
مصرف الکل نیز یکی دیگر از عوامل مهمی است که می‌تواند به سلامت دندان‌ها آسیب بزند. الکل معمولاً باعث افزایش اسیدیته دهان شده و این اسیدها می‌توانند به مینای دندان حمله و آن را تضعیف کنند. همچنین، مصرف الکل ممکن است با کاهش تولید بزاق همراه باشد، که این خود خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. افراد با عادات مصرف الکل بالا بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات دندانی و لثه‌ای قرار دارند. در مجموع، برای حفظ سلامت دندان‌ها، توجه به سبک زندگی و عادات غذایی و بهداشتی ضروری است. جلوگیری از استعمال دخانیات و مصرف الکل می‌تواند به بهبود وضعیت دندان‌ها و کاهش خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه کمک کند.
دندان قروچه یا براکسیسم، که معمولاً در خواب اتفاق می‌افتد، به تدریج مینای دندان را فرسوده می‌کند. این عمل می‌تواند دندان‌ها را در برابر پوسیدگی آسیب‌پذیرتر کند، حتی اگر به طور منظم مسواک زده و از نخ دندان استفاده کنید.
عوامل ژنتیکی نقش مهمی در سلامت دندان‌ها ایفا می‌کنند و می‌توانند تأثیرات عمیقی بر ساختار دندان‌ها و توانایی بدن در مقاومت در برابر پوسیدگی داشته باشند. به عنوان مثال، برخی افراد ممکن است به طور طبیعی دندان‌های ضعیف‌تری داشته باشند که مینای آن‌ها نازک‌تر یا مقاومت کمتری داشته باشد. این ویژگی‌ها معمولاً به طور ژنتیکی به ارث می‌رسند و می‌توانند دندان‌ها را در برابر حملات اسیدی و باکتریایی آسیب‌پذیرتر کنند. همچنین، افراد با ساختار مینای دندان ضعیف ممکن است بیشتر در معرض دندان‌قروچه و ساییدگی دندان‌ها قرار گیرند، که می‌تواند به تدریج موجب پوسیدگی و تخریب دندان‌ها شود.
جمع بندی
با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان از طریق مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، عوامل زیادی مانند رژیم غذایی نامناسب، استفاده نادرست از مسواک و نخ دندان، پلاک‌های میکروبی، ژنتیک، خشکی دهان و عوامل سبک زندگی می‌توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند. به همین دلیل، علاوه بر رعایت بهداشت روزانه، بهتر است به این عوامل توجه داشته و برای جلوگیری از پوسیدگی، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه نمایید.
