جراحی انتهای ریشه دندان

جراحی ریشه دندان چیست؟

این امکان وجود دارد که یک روش غیر جراحی برای دندان شما کافی نباشد و متخصص درمان ریشه دندان، به شما روش جراحی را توصیه کند. جراحی ریشه دندان، یک عمل دندانپزشکی است که شامل برداشتن انتهای ریشه دندان یا پالپ است. پالپ از اعصاب بافت همبند و رگ‌های خونی تشکیل شده است که به رشد دندان کمک می‌کند. در بیشتر موارد، هنگامی که تحت بیهوشی موضعی هستید، یک دندانپزشک عمومی یا متخصص ریشه، درمان ریشه را انجام می‌دهد.

جراحی ریشه دندان زمانی انجام می‌شود که قسمت داخلی نرم دندان معروف پالپ آسیب ببیند یا ملتهب و آلوده شود. تاج دندان یعنی بخشی که در بالای لثه می‌بینید، حتی اگر پالپ مرده باشد، می‌تواند دست نخورده باقی بماند. از بین بردن پالپ آسیب دیده یا آلوده، بهترین راه برای حفظ ساختار دندان است.

جراحی ریشه دندان عفونی

آبسه به دلایل مختلفی می‌تواند در مناطق مختلف دندان ایجاد شود. مثلاً یک آبسه پری اپیکال در انتهای ریشه رخ می‌دهد. در حالی که یک آبسه پریودنتال، در لثه‌ها و در کنار ریشه رخ می‌دهد. آبسه دندان پری اپیکال، معمولاً در نتیجه حفره دندان درمان نشده، آسیب دیدگی یا کار دندانپزشک قبلی اتفاق می‌افتد. دندانپزشکان با تخلیه و خلاص شدن از شر عفونت، آبسه دندان را درمان می‌کنند و با درمان کانال ریشه، دندان شما را نجات می‌دهند. البته در برخی موارد راهی جز کشیدن دندان وجود ندارد.

علائم و نشانه‌های آبسه دندان عبارتند از: دندان درد شدید مداوم و ضربان‌دار که می‌تواند به استخوان فک، گردن یا گوش هم برسد. همچنین حساسیت به دمای گرم و سرد، حساسیت به فشار، جویدن یا گاز گرفتن، تب، ورم صورت یا گونه، غدد لنفاوی نرم و متورم زیر فک یا گردن، مشکل در تنفس یا بلعیدن.

در صورت مشاهده این علائم و نشانه‌ها، هرچه سریعتر باید به دندانپزشک مراجعه کنید. آبسه کردن دندان پری اپیکال هنگامی رخ می‌دهد که باکتری‌ها به پالپ دندان حمله می‌کنند. یعنی داخلی‌ترین قسمت دندان که شامل رگ‌های خونی، اعصاب و بافت همبند است. باکتری‌ها از طریق یک حفره دندان یا تراشه یا ترک دندان، وارد می‌شوند و تا انتهای ریشه گسترش می‌یابند. عفونت باکتریایی می‌تواند باعث تورم و التهاب در انتهای ریشه شود و خطر ابتلا به آبسه دندان را افزایش دهد. در چنین مواقعی، برای ترمیم و نجات دندان عفونی شده از جراحی ریشه استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید؛ جراحی ریشه دندان عفونی

جراحی ریشه دندان چگونه انجام می‌شود؟

درمان کانال ریشه یا همان جراجی ریشه در مطب دندانپزشکی انجام می‌شود. شما پس از این که روی صندلی دندان پزشکی مستقر شدید، دندانپزشک مقدار کمی داروی بی حس کننده را روی لثه شما و نزدیک به دندان آسیب دید قرار می‌دهد. این داروی بی حسی به لثه شما تزریق می‌شود. ممکن است کمی احساس سوزش کنید که به سرعت از بین می‌رود. شما در حین عمل بیدار خواهید ماند و ماده بیهوشی مانع از احساس درد می‌شود.

برای دانستن چگونگی جراحی ریشه دندان، در ابتدا بعد از اینکه دندان شما بی حس است، دندانپزشکی شکاف کوچک در بالای دندان ایجاد می‌کند. بعد از اینکه پالپ آلوده یا آسیب دیده در معرض دید قرار گرفت، متخصص ریشه آن را با استفاده از ابزارهای ویژه‌ای با دقت از بین می‌برد. دندانپزشک مراقب است که تمام مسیرهای کانال دندان شما را پاک کند. در مرحله بعد، ناحیه با یک آنتی‌بیوتیک موضعی پوشانده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که عفونت از بین رفته است و امکان عفونت مجدد وجود ندارد.

در صورت تجویز اندودنتیست، نیازی به نگرانی در مورد جراحی انتهای ریشه دندان نیست. فن آوری‌های پیشرفته مانند تصویر برداری دیجیتال، سه بعدی، میکروسکوپ، اولترا سونیک و بایو سرامیک، امکان انجام سریع، راحت و موفقیت آمیز این مراحل را فراهم می‌کند. با پیشرفت علم و تکنولوژی در سال‌های اخیر در دندانپزشکی این مراحل بسیار ساده‌تر انجام می‌گیرد.

هنگامی که کانال‌ها تمیز و ضد عفونی شدند، دندانپزشک دندان را با خمیر سیلر و مواد لاستیکی پر و محروم و می‌کند. احتمالاً دندانپزشک شما یک آنتی‌بیوتیک خوراکی هم برای شما تجویز کند. متخصص ریشه با پر کردن دهانه کوچک در بالای دندان با یک ماده نرم و موقت، این روش را به پایان می‌رساند. این درزگیر کمک می‌کند تا کانال‌ها از بزاق دهان آسیب نبینند.

پیگیری بعد از جراحی ریشه دندان

با از بین رفتن داروی بی حس کننده، دندان و لثه شما ممکن است احساس درد کند. لثه شما نیز ممکن است متورم شود. اکثر دندانپزشکان توصیه می‌کنند که شما این علائم را با داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوبروفن درمان کنید. اگر درد شدید شد یا بیش از چند روز طول کشید، با دندانپزشک خود تماس بگیرید.

شما باید روال عادی زندگی خود را بعد از عمل از سر بگیرید. از جویدن دندان آسیب دیده تا زمانی که به طور دائم پر شود یا تاج روی آن قرار بگیرد، خودداری کنید. چند روز بعد از جراحی ریشه دندان، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید. آن‌ها برای اطمینان از اینکه هر گونه عفونت دندانی از بین رفته است، از دندان شما اشعه ایکس می‌گیرند. همچنین پرکننده موقت را با پرکننده دائمی جایگزین می‌کنند. ممکن است چند هفته طول بکشد تا به احساس دندان بعد از عمل عادت کنید. این مورد کاملا طبیعی است و به هیچ وجه جای نگرانی ندارد.

خطرات جراحی ریشه دندان

جراحی ریشه با هدف نجات دندان شما انجام می‌شود. از جراحی ریشه دندان می‌توان برای تعیین شکستگی‌های کوچک یا کانال‌های پنهانی که قبلا در اشعه ایکس در طی درمان اولیه شناسایی نشده بودند، استفاده کرد. همچنین ممکن است برای از بین بردن رسوبات کلسیم یا سایر مسدود کننده‌های کانال ریشه دندان، یا برای درمان سطوح آسیب دیده ریشه یا استخوان اطراف دندان به جراحی نیاز باشد. با این حال، گاهی اوقات آسیب بسیار عمیق است یا مینای دندان بسیار شکننده است و نمی‌تواند در برابر عمل مقاومت کند. این عوامل می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود.

از دیگر خطرات جراحی ریشه دندان، اگر مقداری از مواد آلوده در دندان باقی بمانند یا آنتی بیوتیک‌ها موثر نباشد، خطر ایجاد آبسه در ریشه دندان است. در هر صورت اگر از جراحی ریشه دندان خود نگرانی و ترس و دلهره دارید، می‌توانید با دندانپزشک خود در مورد یک روش دیگر صحبت کنید. این مورد اغلب شامل قرار دادن پروتز جزئی یا کاشت به جای دندان آسیب دیده است.

مراقبت های بعد از جراحی ریشه دندان چیست؟

جراحی ریشه یک روش ترمیم محسوب می‌شود. بیشتر افرادی که تحت این عمل قرار می‌گیرند، می‌توانند تا پایان عمر خود از نتایج مثبت آن بهره مند شوند. با این وجود، دوام طولانی مدت نتایج به نحوه مراقبت شما از دندان‌هایتان بستگی دارد. همانطور که بقیه دندان‌های شما به بهداشت دهان و دندان نیاز دارد، دندان ترمیم شده را نیز باید به طور منظم مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.

اگر درباره مراقبت بعد از جراحی ریشه دندان و اقدامات پس از جراحی ریشه نیاز به اطلاعات بیشتری دارید؛ بر روی لینک مشخص شده کلیک کنید.

علل شایع آسیب به پالپ دندان

پوسیدگی عمیق به دلیل یک حفره درمان نشده، چندین روش دندانپزشکی روی یک دندان، تراشه یا ترک دندان، آسیب به دندان در صورت برخورد به دهان و زخمی شدن دندان، از علل شایع آسیب به پالپ دندان هستند. گاهی ضایعات انتهای ریشه به دلایل مختلف مانند عفونت پایدار، عفونت با منشا خارج ریشه‌ای، کیست‌های غیر مرتبط با دندان، پر کردگیهای خارج از ریشه و ... پس از درمان‌های غیر جراحی بهبود پیدا نمی‌کنند. دندان پزشک دندان دردناک را معاینه و از اشعه ایکس برای تایید تشخیص استفاده می‌کند و در صورتی که تشخیص دهد شما به جراحی کانال ریشه احتیاج دارید، ممکن است شما را به یک متخصص ریشه دندان ارجاع دهد.

جراحی آپیکو (انتهای ریشه) چیست و چه پزشکانی آن را انجام می دهند؟

 برای اکثر بیماران، روش عادی جراحی ریشه دندان در محافظت از دندان در برابر عفونت مجدد بعدی، موفقیت آمیز است. اما در برخی موارد، بقایای آلوده ممکن است در کانال باقی بمانند که مانع بهبودی می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، دندانپزشک شما معمولا عمل آپیکوکتومی را توصیه می‌کند. البته روش‌های جراحی ریشه دندان زیادی وجود دارد که می‌توان برای نجات دندان انجام داد.

متداول‌ترین آن‌ها را اپیکوئکتومی یا برداشتن و جراجی انتهای ریشه دندان می‌نامند که ممکن است در صورت ادامه التهاب یا عفونت در ناحیه استخوانی اطراف انتهای ریشه دندان شما بعد از درمان کانال ریشه مورد نیاز باشد. اپیکو نوعی جراحی اندودنتیکس است که معمولاً توسط جراح یا اندودنتیست، زمانی انجام می‌شود که درمان عادی ریشه دندان نتواند تمام اعصاب مرده و بافت‌های آلوده را از بین ببرد. این می‌تواند منجر به عفونت مجدد دندان شود و اغلب نشان دهنده مشکلی در نزدیکی رأس دندان است. یعنی جایی که ریشه دندان به یک نقطه می‌رسد. جراحی اپیکو با برداشتن راس همراه با بافت آسیب دیده اطراف، مشکل را برطرف می‌کند.

 از آنجا که این روش پیچیده است، پس از انجام یک یا چند روش درمان کانال ریشه، عمل اپیکوکتومی اغلب به عنوان آخرین راه حل توصیه می‌شود. این روش جراحی به بیماران این امکان را می‌دهد که دندان طبیعی خود را حفظ کنند. در غیر این صورت، ممکن است به عنوان آخرین گزینه‌های درمانی نیاز به کشیدن دندان باشد. در طی عمل اپیکوکتومی، یک برش بسیار کوچک ایجاد می‌شود تا بافت لثه در نزدیکی دندان درد سر ساز باز شود. با قرار گرفتن در معرض استخوان زیرین، اندودنتیست مربوطه از میکروسکوپ ویژه و تجهیزات پیشرفته برای از بین بردن بافت آلوده انتهای ریشه استفاده می‌کند.

استفاده از بی حسی موضعی قبل از برش بافت لثه در نزدیکی دندان، برای دیدن استخوان زیرین و از بین بردن هر گونه بافت ملتهب یا آلوده، مراحل درمان ریشه را برای شما راحت می‌کند. در این روش انتهای ریشه برداشته می‌شود. ممکن است یک پر کننده کوچک برای مهر و موم انتهای کانال ریشه و چند بخیه برای کمک به بهبود بافت قرار داده شود. در چند ماه آینده، استخوان در حدود انتهای ریشه بهبود میابد. بیشتر بیماران روز بعد به فعالیت‌های عادی خود بر می‌گردند. ناراحتی پس از جراحی به طور کلی خفیف است.

جراحی آپیکو دندان چیست؟

چه زمانی جراحی درمان ریشه دندان ناموفق است؟

 درمان جراحی ریشه دندان ممکن است به دلایلی که از عهده دندانپزشک متخصص ریشه دندان خارج است، شکست بخورد. در حالی که به طور معمول، این روش موفقیت بالایی دارد، اما ممکن است کانال‌ها یا شاخه‌هایی در داخل دندان وجود داشته باشند که تشخیص آن‌ها غیر ممکن است. در این صورت، عفونت به این نواحی گسترش می‌یابد و باعث می‌شود درد مداوم در دندان احساس کنید. اگر جراحی ریشه دندان موفقیت‌آمیز نباشد، باید به سراغ گزینه‌هایی مثل کشیدن دندان، جراحی مجدد دندان یا عمل جراحی برداشتن دندان رفت.

جراحی ریشه روی دندان‌هایی که به شدت پوسیده آسیب دیده‌اند انجام می‌شود. این آخرین چاره قبل از لزوم کشیدن دندان است. بیماران ممکن است درد، تورم و خونریزی سبک را پس از درمان ریشه دندان تجربه کنند. این عوارض جانبی به دنبال هر عمل جراحی دندان کاملاً طبیعی است. اما اگر این علائم ادامه دار بود و احساس درد، تورم یا قرمزی لثه را در اطراف دندان آسیب دیده یا در مناطق جدید تجربه کردید، احتمالاً یک جراحی ریشه ناموفق داشته‌اید و هر چه سریعتر باید با متخصص ریشه تماس بگیرید. در هر صورت، استخراج باید همیشه آخرین چاره دندانپزشکی باشد.

بیشتر بخوانید؛ جراحی ریشه دندان ناموفق

آیا باقی ماندن ریشه در لثه مهم است؟

 تمام دندان‌های بزرگسالان تا چهار ریشه دارد که دندان را در استخوان فک محکم نگه می‌دارند. معمولاً وقتی دندان توسط دندانپزشک برداشته می‌شود، ریشه‌ها نیز با آن خارج می‌شوند. با این حال، اگر دندان در اثر تصادف یا پوسیدگی از بین برود، ممکن است ریشه در استخوان فک و لثه باقی بماند و باعث مشکلاتی مانند عفونت دهان و درد شود. در این صورت، ریشه‌ها باید با جراحی برداشته شوند تا از باقی ماندن ریشه دندان در لثه جلوگیری شود. بعضی اوقات، دندان‌ها به ویژه دندان عقل به هیچ وجه از لثه بیرون نمی‌زنند. این دندان را دندان نهفته می‌نامند که می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

پیچیدگی جراحی برداشتن ریشه باقی مانده در استخوان فک و لثه، به ماهیت مشکل بستگی دارد. برخی از ریشه‌های باقیمانده در لثه، استخراج  ساده‌ای دارند که می‌توانند به سرعت و تحت بی‌حسی موضعی انجام شود. این در حالی است که برخی دیگر، شامل یک روش طولانی‌تر است. در سخت‌ترین موارد ممکن است بخشی از لثه و احتمالاً حتی قسمت کوچکی از استخوان فک برای برداشتن ریشه نیاز باشد. در این صورت، معمولاً بیهوشی عمومی برای شما تجویز می‌شود.

در بیشتر موارد، زخم با استفاده از بخیه‌های قابل جذب دوخته می‌شود که خود به خود ذوب می‌شوند و برای برداشتن آن نیازی به مراجعه مجدد نیست. برای اطمینان از بهبودی مناسب، معمولاً پس از حدود دو هفته باید برای معاینه برگردید. شما ممکن است در این بازدید نیاز به عکسبرداری از دندان را داشته باشید تا بررسی شود که آیا تمام ریشه‌ها خارج شده‌اند یا خیر.

پزشک به شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند تا خطر عفونت را کاهش دهد و به شما توصیه می‌شود که در هفته اول چندین بار در روز دهان خود را با آب و نمک بشوید. شما فقط به داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوبروفن نیاز خواهید داشت. شما در ابتدا حفره یا جای زخم‌های ناشی از عمل را بسیار احساس می‌کنید. اگر چه در نهایت، با تغییر شکل لثه و استخوان فک، این علائم از بین می‌روند.