هر کودکی در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارد. مینای دندان (لایه سخت بیرونی) روی دندان‌های شیری بسیار نازک‌تر و نرم‌تر از دندان‌های بزرگسالان است و به همین دلیل دندان کودکان بیشتر دچار پوسیدگی و خرابی می‌شود. خبر خوب این که قبل از رسیدن به مرحله درمان پوسیدگی دندان کودکان، تا حد زیادی پوسیدگی و عوامل وابسته به آن قابل پیشگیری است.
دندان‌های شیری در خوردن و صحبت کردن به کودک کمک کرده و در ضمن باعث می‌شوند دندان‌های بزرگسالی در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند. بنابراین مهم است که از همان ابتدا از دندان‌های کودک خود مراقبت کنید. در این مقاله از وب سایت دکتر صفورا امامی، بهترین متخصص ریشه دندان و عصب کشی، به این موضوع پرداخته‌ایم؛ با ما همراه باشید.
برای تعیین وقت ملاقلات (ویزیت) با شماره‌های مطب دکترا صفورا امامی تماس بگیرید؛ 02126255102 و 02126255088
پوسیدگی دندان کودکان
پوسیدگی دندان در کودکان زمانی اتفاق می‌افتد که میکروب‌ها در دهان پوشش چسبناکی به نام پلاک روی سطح دندان ایجاد کنند. این میکروب‌ها از قند موجود در غذا و نوشیدنی تغذیه کرده و با تولید نوعی اسید به سطح دندان آسیب می‌رسانند. با گذشت زمان، این اسید سطح دندان را خورده و روی آن سوراخ یا حفره ایجاد می‌کند. این حفره با عنوان پوسیدگی دندان شناخته می‌شود.
پوسیدگی دندان کودکان و اطفال می‌تواند باعث درد و عفونت شود. حتی می‌تواند بر رشد کودک نیز تأثیر بگذارد. پوسیدگی‌های شدید دندان‌های شیری می‌تواند عواقب جدی برای تغذیه، گفتار و رشد فک کودک داشته باشد. اگر پوسیدگی دندان کودکان به موقع درمان نشود، ممکن است کودک مشکلات زیر را تجربه کند:
- درد و ناراحتی شدید
- خطر پوسیدگی در سایر دندان‌های شیری و بزرگسالی
- درمان‌های پیچیده‌تر و گران‌تر
- اضطراب هنگام مراجعه به دندانپزشک
بیشتر بخوانید؛ آیا عصب کشی دندان شیری لازم است؟
علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
باکتری‌های موجود در دهان از قندهای موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها تغذیه می‌کنند. این باکتری‌ها با تولید اسید بر سطح خارجی دندان (مینای دندان) تأثیر می‌گذارند. بزاق به ترمیم این آسیب کمک می‌کند، اما اگر با گذشت زمان آسیب بیشتری ایجاد شود، پوسیدگی رخ خواهد داد.
روند پوسیدگی دندان در دوران کودکی
پوسیدگی دندان در مراحل اولیه شامل ایجاد نواحی سفید روی دندان‌هاست. در مراحل بعدی، دندان‌ها دارای نواحی قهوه ای یا سیاه خواهند شد. 4 دندان شیری فوقانی بیشتر تحت تأثیر پوسیدگی قرار دارند.
تحقیقات نشان می‌دهد که اگر نوزادان با یک بطری شیر یا شیر خشک (یا سایر نوشیدنی‌های شیرین) بخوابند، ممکن است دچار پوسیدگی زودرس شوند. شیر می‌تواند در دهان جمع شده و قند لاکتوز موجود در شیر، از باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی در هنگام خواب کودک می‌شوند، تغذیه می‌کند. جریان بزاق در هنگام خواب کم است و به همین دلیل دندان‌ها بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند.
نشانه‌ها و علائم پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
پوسیدگی‌های اولیه در کودکان با گذشت زمان ایجاد شده و در مراحل اولیه به سختی قابل مشاهده است. بهتر است دندان‌های کودک خود را مرتب چک کرده و اگر چیز غیرعادی دیدید، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. پوسیدگی دندان کودکان ممکن است به صورت زیر ظاهر شود:
- نمایان شدن نوارهای سفید مات روی سطح دندان نزدیک به خط لثه؛ این اولین علامت است و معمولاً توسط والدین تشخیص داده نمی‌شود.
- نوارهای زرد، قهوه‌ای یا سیاه روی سطح دندان نزدیک به خط لثه؛ این نوارها نشان دهنده پیشرفت به سمت پوسیدگی است.
- دندان‌هایی که قهوه‌ای مایل به سیاه هستند؛ این نشان می‌دهد که پوسیدگی دندان کودک به شدت پیشرفت کرده است.
روش‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان اطفال
شما می‌توانید با ایجاد عادات غذایی سالم و نیز تمیز کردن صحیح دندان‌های کودک، به جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان کمک کنید. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان، توصیه‌های زیر را در دوران نوزادی به یاد داشته باشید:
- هنگامی‌که کودک شما شیر خوردن را تمام کرد، شیشه یا سینه را از دهان او خارج کنید.
- کودک را با شیشه در رختخواب نگذارید.
- هرگز نوشیدنی‌های شیرین را با شیشه شیر به نوزاد خود ندهید.
- از حدود شش ماهگی آموزش نوشیدن با فنجان را به کودک خود شروع کنید. در حدود 12 ماهگی، کودک باید فقط با فنجان بنوشد.
برای کودکان بالای 12 ماه، بهترین نوشیدنی آب است. کودکان از دو سالگی می‌توانند شیر کم چرب نیز بنوشند. آب میوه‌های صنعتی و نوشابه، به دلیل داشتن قند بالا و اسیدیته برای کودک بسیار مضر هستند و توصیه نمی‌شوند.
کودکان همچنین می‌توانند از حدود شش ماهگی شروع به خوردن غذاهای جامد کنند. بهتر است طیف گسترده‌ای از غذاهای مغذی را با بافت‌ها و طعم‌های مختلف به او بدهید. برخی از راهکارهای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان به شرح زیر است:
- از مواد شیرین مانند عسل، مربا یا شکر به ندرت استفاده کنید.
- در صورت امکان از داروهای بدون قند استفاده کنید.
- به طور مرتب دندان‌های کودک خود را معاینه کرده تا علائم اولیه پوسیدگی را مشاهده کنید.
- تمیز کردن یا مسواک زدن دندان‌های کودک به حذف باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی می‌شوند کمک می‌کند.
- به محض رویش اولین دندان شیری، شروع به تمیز کردن دندان‌های کودک خود کنید. برای این کار، از یک پارچه مرطوب یا مسواک مخصوص استفاده نمایید.
- از 18 ماهگی تا 6 سالگی، برای تمیز کردن دندان کودک، از خمیردندان کم فلوراید به اندازه یک نخود روی یک مسواک کوچک و نرم استفاده کنید.
- کودکان در 6 سالگی می‌توانند به اندازه یک نخود از خمیر دندان استاندارد حاوی فلوراید استفاده کنند.
- اگر در منطقه ای زندگی می‌کنید که در آب آشامیدنی فلوراید وجود ندارد، از دندانپزشک اطفال در مورد خمیر دندان مناسب برای کودک خود سوال کنید.
- به کودک خود مسواک زدن صحیح را آموزش دهید. بهتر است کودک 2 بار در روز صبح و شب قبل از خواب مسواک بزند. کودکان تا زمانی که بتوانند به تنهایی (معمولاً در سن 8 سالگی) و به خوبی دندان‌های خود را مسواک بزنند، به کمک یک بزرگتر نیاز دارند.
اهمیت تغذیه در سلامت دهان و دندان کودکان
عادات غذایی سالم یکی مهم‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان است. این بدان معنی است که مراقب زمان و نحوه غذا خوردن کودک خود باشید. به عنوان مثال، هر چه غذا و نوشیدنی بیشتر در دهان کودک شما بماند، امکان تشکیل اسید و آسیب بیشتر به مینای دندان وجود دارد. بنابراین، نگه داشتن غذاها و نوشیدن نوشیدنی‌ها در مدت زمان طولانی، بیشتر باعث پوسیدگی دندان خواهد شد.
داشتن زمان‌های منظم برای میان وعده و وعده‌های غذایی، کمک کرده تا بین وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها حدود 1 و نیم ساعت فاصله داشته باشید. حتماً مراقب خوردن و آشامیدن کودک خود باشید. سعی کنید کودک خود را تشویق به نوشیدن آب کنید و از نوشیدن آبمیوه یا نوشابه‌های گازدار و شیرین توسط کودک جلوگیری نمایید.
اگر کودک نیاز به خوردن میان وعده بین وعده‌های غذایی دارد، باید از غذاهای حاوی قند (مانند آدامس، آب نبات، کلوچه، شیرینی نوشابه و...) اجتناب کنید. غذاهای توصیه شده برای کودک شامل سبزیجات (هویج، کرفس، خیار)، میوه و آبمیوه بدون قند است. همچنین پنیرها نیز انتخاب بسیار خوبی خواهند بود، زیرا به مبارزه با پوسیدگی دندان کمک می‌کنند. اگر کودک به مصرف غذاهای حاوی قند عادت نکرده باشد، این مواد غذایی را راحت‌تر می‌پذیرد. تغذیه بد به طور کلی بر پوسیدگی دندان در تمام سنین تاثیر می‌گذارد.
مصرف داروها
برخی از داروها به دلیل قندشان می‌توانند بر سلامت دندان کودک تأثیر بگذارند. اگر کودک شما به مدت طولانی از یک دارو مصرف می‌کند، حتماً میزان قند آن را بررسی کرده و از پزشک نسخه بدون قند دارو را درخواست نمایید.
برخی از داروها می‌توانند تولید بزاق را کاهش دهند که ممکن است منجر به پوسیدگی دندان و سایر مشکلات سلامت دندان شوند. در صورت استفاده از این نوع داروها، توصیه می‌شوند از آدامس‌های بدون قند برای تولید بزاق کودک استفاده نمایید. این آدامس‌ها جریان بزاق را تحریک کرده و به محافظت از دندان در برابر پوسیدگی کمک می‌کند. بهترین کار این است که کودک خود را تشویق کنید که بلافاصله پس از مصرف دارو دهان خود را با آب بشوید و حدود یک ساعت بعد، دندان‌ها را با خمیردندان مسواک بزند.
مصرف نوشیدنی‌های شیرین
اسیدیته و قند موجود در نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند باعث پوسیدگی و آسیب به دندان‌های کودک شما شود، به خصوص اگر کودک شما به طور منظم از آن‌ها بنوشد. سعی کنید مصرف نوشیدنی شیرین را در کودک خود محدود نمایید.
آیا درمان پوسیدگی و خرابی دندان کودکان درد دارد؟
نوع درمان پوسیدگی دندان به علائم، شدت پوسیدگی، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. در بیشتر موارد، درمان نیاز به برداشتن قسمت پوسیده دندان و پر کردن آن با مواد مخصوص دارد. پرکننده‌ها موادی هستند که در دندان‌ها قرار می‌گیرند تا آسیب‌های ناشی از پوسیدگی دندان را ترمیم کنند. مواد پرکننده ممکن است از نقره، پودرهای ظریف شیشه، اسیدهای اکریلیک یا رزین ساخته شوند. از آنجایی که تمامی طول درمان پوسیدگی دندان در کودکان با بی حسی انجام می‌شود، کودک شما هیچ گونه دردی احساس نخواهد کرد.
برای جلوگیری از بروز درد، حتما تا نیم ساعت پس از درمان، به کودک خوراکی یا آب ندهید، تا 24 ساعت نیز از مصرف غذاهای سفت و جویدنی توسط کودک جلوگیری کنید. بهتر است از مواد غذایی میکس شده و مایعات خنک استفاده نمایید. جهت کاهش درد ناشی از کشیدن دندان، از شربت ایبوبروفن با توصیه دندانپزشک استفاده کنید.
نتیجه گیری
پوسیدگی دندان کودکان یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران کودکی است. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان توصیه می‌شود به طور مداوم دندان‌های کودک توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت مانند پرستار یا پزشک سلامت مادر و کودک معاینه شود.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان دچار پوسیدگی دندان شده است، مهم است که به دندانپزشک مراجعه کرده تا از بدتر شدن پوسیدگی یا ایجاد عفونت جلوگیری کنید. اگر کودک شما علائم ناخوشی عمومی مانند تب یا تورم صورت دارد و احتمال می‌دهید که به دلیل مشکلات دندانی باشد، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. دکتر صفورا امامی با سال‌ها تجربه در زمینه جراحی و عصب کشی دندان، می‌تواند دندان کودک شما را معاینه کرده و مشکلات جدی دندان او را تشخیص دهد. در صورت داشتن هرگونه سوال یا مشاوره با ما تماس بگیرید.
