عصب کشی دندان
همه ما درد دندان را تجربه کرده‌ایم و این را می‌دانیم که دندان‌ها، اعضای عزیزی از بدنمان هستند که درد آن‌ها نشانه خرابی‌هایی است که در بسیاری موارد قابل دیدن نیستند. شایع‌ترین دلیل درد، رسیدن پوسیدگی و عفونت به مغز دندان یا همان بخش حاوی عصب و مویرگ‌های خونی است.
برای جلوگیری از پیشروی پوسیدگی و نابودی کامل دندان، به روش عصب کشی دندان می‌توان قسمت ملتهب و پوسیده را حذف کرد و قسمت سالم دندان را نجات داد. بنابراین به دلیل اهمیت و حساسیت دندان ها، یافتن متخصص عصب کشی دندان ماهر برای هر کسی ضروری است. در ادامه به شفاف سازی بیشتر این مطلب می‌پردازیم.
عصب کشی دندان چگونه انجام می‌شود؟
عصب کشی دندان نام عامیانه‌تر و شناخته شده‌تری از درمان روت کانال و نوعی روش درمانی برای ترمیم و نجات دندان خراب و پوسیده است. عصب و پالپ دندان می‌توانند به دلیل پوسیدگی عمیق، تحریک و ملتهب شوند. محفظه پالپ، بخشی حاوی اعصاب، عروق خونی و بافت همبندی است که در مرکز دندان قرار دارد و شامل پالپ چمبر و کانال‌هایی می‌شود که از طریق ریشه دندان به سمت استخوان مجاور ادامه می‌یابند.
درگیری پالپ دندان به چند دلیل اتفاق می‌افتد. این اتفاق می‌تواند به دلیل پوسیدگی وسیع دندان به مرور زمان، پرکردگی وسیع قدیمی، ترک دندان، سایش شدید دندانی، شکستن و شروع پوسیدگی در قسمت شکسته دندان و یا اقدامات مکرر دندان پزشک بر روی دندان رخ دهد. طی عصب کشی دندان، عصب و پالپ دندان برداشته شده، قسمت داخلی آن تمیز و به‌طور کامل تخلیه می‌شود و درنهایت بسته و مهروموم می‌گردد. بدون عصب کشی، بافت اطراف دندان عفونی شده و ممکن است آبسه ایجاد شود.
نحوه انجام عصب کشی دندان
انجام عصب کشی دندان توسط دندانپزشک یا متخصص «اندودنتیست» انجام می‌شود. یک متخصص اندو در زمینه‌های تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها و آسیب‌های پالپ دندان یا عصب دندان تخصص دارد. اگر درمان روت کانال دندان شما دشوار باشد، دندان پزشک عمومی ممکن است به شما پیشنهاد کند که به یک متخصص اندو مانند دکتر صفورا امامی مراجعه کنید.
در اولین مرحله درمان، دندانپزشک با انجام عکس‌برداری با اشعه ایکس برای درمان ریشه دندان و شکل کانالهای ریشه را بررسی های لازم را انجام می دهد و تشخیص می‌دهد که آیا علائم عفونت در استخوان مجاور وجود دارد یا خیر. سپس درمان را آغاز کرده و با استفاده از بی‌حسی موضعی، ناحیه اطراف دندان را بی‌حس می‌کند.
در مواردی که عصب دندان مرده باشد یا به عبارتی دندان نکروز باشد؛ ممکن است نیازی به بی‌حسی موضعی نباشد. بااین‌حال، بیشتر دندان پزشکان بی‌حسی را برای آرامش بیشتر بیمار انجام می‌دهند. اطراف دندان در طی درمان باید خشک و بدون بزاق باشد. بنابراین، دندانپزشک در تمامی مراحل یک غلاف لاستیکی به نام رابردم در اطراف دندانتان قرار می‌دهد.
اکنون زمان تراش دندان به‌منظور حذف پوسیدگی و دسترسی به کانالهای ریشه است. با ایجاد حفره و حذف پوسیدگی، دندان پزشک پالپ، باکتری‌ها و بافت عصبی پوسیده را از تاج دندان خارج می‌کند و با استفاده از «فایل» های روت کانال، پاک‌سازی و ضدعفونی سازی روت کانال را به‌دقت انجام می‌دهد.
مسیر روت کانال باید به‌طور کامل و دقیق با استفاده از مجموعه‌ای از فایل‌ها تمیز شود تا ریشه دندان کاملا تخلیه و تمیز شود. در طی تخلیه و انجام کار، هیپوکلریت سدیم یا سالین در کانال ریخته می‌شود تا بافت عفونی به‌طور کامل خارج‌شده و از بین بروند. سپس باید ناحیه دندان دوباره خشک و عاری از آب یا بزاق شود.
هنگامی‌که دندان کاملاً تمیز شد، دندان پزشک آن را با استفاده از ماده «گوتاپرکا» پر می‌کند. البته برخی پزشکان سریعاً اقدام به پر کردن روت کانال نمی‌کنند. بنابراین، اگر عفونتی باقی‌مانده باشد، باوجود دارویی که دندانپزشکتان داخل روت کانال قرار داده است، به‌طور کامل از بین می‌رود. در این صورت، ادامه درمان شما به جلسه بعدی موکول می‌شود و تا آن زمان، روی دندان خالی‌شده موقتاً پوشیده می‌شود تا غذا، آب و بزاق وارد حفره نشود. برای این امر به رعایت بیمار نیاز است و باید از جویدن و گاز زدن با دندان خالی‌شده خودداری کند. برای مراقبت بیشتر مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و از دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده استفاده نمایید. در این میان بسیاری از پزشکان نیز درمان را در همان یک جلسه به اتمام می‌رسانند و دندان را به‌طور کامل پر می‌کنند.
برای اتمام کار از سیلر و گوتاپرکا به‌منظور پر کردن فضای داخلی دندان استفاده می‌شود. سوراخی که در ابتدای کار برای دسترسی به کانالها در تاج ایجاد شد، با استفاده از مواد مخصوصی پر می‌شود. پر کردن داخل ریشه و قسمت بالایی علاوه بر حفظ ساختار دندان، سدی در برابر آلودگی و میکروب‌ها ایجاد می‌کند تا از بروز مجدد عفونت در ریشه دندان جلوگیری شود. در بسیاری از موارد باید به‌منظور بازسازی ساختار و شکل ابتدایی دندان، از روکش استفاده کرد. استفاده از روش‌هایی مانند روکش دندان می‌توانند زیبایی و سلامت دندان را با درصد بیشتری تضمین کنند.
سؤالات رایج عصب کشی دندان
چرا نیاز به متخصص ریشه دندان داریم؟
مشخص است که دانش و مهارت متخصص «اندو» در این زمینه بیشتر از دندان پزشک عمومی است. بنابراین در بسیاری از موارد دشوار و پیچیده، توصیه دندان پزشکان عمومی نیز مبنی بر مراجعه به اندودنتیست است. دکتر صفورا امامی متخصص درمان ریشه دندان، یکی از بهترین اندودنتیستهاست.
هر پوسیدگی دندان نیاز به عصب کشی دارد؟
پوسیدگی دندان به هر دلیلی که بروز داده باشد، به‌مرورزمان گسترش‌یافته و تمام دندان و حتی دندان‌های مجاور را نیز پوسیده می‌کند. بنابراین نیاز است که در صورت مشاهده هرگونه پوسیدگی دندان، به دندان پزشک مراجعه شود. اگر بافت پالپ و حاوی عصب دچار التهاب و عفونت نشده باشد، برداشتن قسمت پوسیدگی و پر کردن دندان کفایت می‌کند. درصورتی‌که التهاب به بخش حاوی عصب و عروق خونی رسیده باشد، نیاز به عصب کشی است.
چرا دندان عصب کشی شده بعد از مدتی درد می‌کند؟
در روزهای ابتدایی بعد از عصب کشی، ممکن است کمی درد را حس کنید و این می‌تواند طبیعی باشد. این درد به دو شکل است؛ درد فک ناشی از باز نگه داشتن طولانی‌مدت دهان در طی درمان یا درد خود دندان. درد دندان بعد از عصب‌کشی می‌تواند به دلیل التهاب انتهای ریشه به دلیل استفاده از فایل باشد. برخی افراد نیز در ابتدا نسبت به مواد پرکننده ریشه حساسیت نشان می‌دهند و این را به‌صورت درد حس می‌کنند.
برای کمتر شدن درد عصب کشی چه کنیم؟
به‌منظور تسکین درد دندان عصب‌کشی شده می‌توانید از استامینوفن، ژلوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید؛ اما در صورت ادامه یافتن درد و یا احساس درد در لثه، به دندان پزشک خود مراجعه نمایید. ازجمله درمان‌های خانگی برای کاهش درد دندان می‌توان به استفاده از کمپرس گرم و سرد برای کاهش التهاب و درد لثه اشاره کرد.
دندان عصب کشی شده عفونت می‌کند؟
زمانی که از پانسمان دندان عصب کشی شده به درستی مراقبت نشود و یا مرحله ترمیم دندان و برداشتن پانسمان به تعویق بیفتد، ممکن است دندان عفونت کند. به‌این‌ترتیب، باید سریعاً به دندان پزشک خود مراجعه کنید تا عفونت را رفع و درمان کند. درمان عفونت به یک جلسه کامل نیاز دارد و این امر، ترمیم دندان را با تأخیر مواجه می‌کند. بنابراین، مراقبت از دندان عصب کشی و پانسمان شده اهمیت بسیار بالایی در روند درمان دارد.
اگر عصب کشی و درمان ریشه دندان را انجام ندهیم چه می‌شود؟
با تهاجم باکتریایی به دندان، آغاز پوسیدگی و رسیدن آن به بخش حاوی عصب و عروق خونی، درد را حس میکنید و دندان به شما هشدار می‌دهد تا از افزایش عفونت آن جلوگیری کنید. با مرگ پالپ دندان، عصب‌های درون آن نیز از کار می‌افتند و دیگر دردی حس نمی‌کنید. این نشان‌دهنده پیشروی و افزایش شدید عفونت و پوسیدگی دندان است.
در صورت نادیده گرفتن درد و عدم درمان به‌موقع، عفونت گسترش پیدا می‌کند و به آبسه انتهای ریشه دندان تبدیل می‌شود. به‌این‌ترتیب، تخلیه آبسه نیز به مراحل درمانی عصب‌کشی افزوده می‌شود. با پیشروی بیشتر عفونت و پوسیدگی، امکان نجات بخش‌های سالم دندان از بین می‌رود و دندانپزشک شما مجبور می‌شود دندان پوسیده را به‌طورکلی بکشد.
عصب کشی دندان در دوران بارداری
بسیاری از سؤالات درباره عصب کشی دندان در دوران بارداری پرسیده می‌شوند و نگرانی مادران بابت تأثیر عصب کشی بر جنین در حال رشد، زیاد است. به این منظور، توصیه دندان پزشکان بر این است که موارد و درمان‌های غیرضروری را به بعد از زایمان موکول نمایید؛ اما در بسیاری موارد درد و شرایط دندان به‌گونه‌ای است که نادیده گرفتن و تحمل آن غیرممکن و برای مادر و جنین نامناسب است. عصب کشی در تمام طول بارداری قابل انجام است؛ هرچند، سه ماه دوم بارداری می‌تواند زمان مناسب‌تری برای درمان عصب‌کشی باشد.
بیشتر بخوانید؛ نگهداری دندان در دوران بارداری
خطرات ذکرشده درباره مراحل عصب‌کشی به‌صورت احتمالی و دارای درصد بسیار پایینی هستند. اما پرداختن و توجه به آن‌ها خالی از اهمیت نیست. استفاده از پرتوایکس در عکس‌برداری از دندان قبل از عصب‌کشی و استفاده از دوز بالای بی‌حسی در هنگام درمان، با احتمال بسیار کمی ممکن است بر جنین تأثیر بگذارند. مواد شیمیایی به‌کاررفته در طول درمان، مواد پرکننده دندان و آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده جهت مقابله با عفونت دندان کاملاً بی‌ضرر هستند و نیازی به نگرانی نیست.
هزینه و قیمت عصب کشی دندان
هزینه درمان بسته دندان و عصب کشی به شدت دندان آسیب دیده و میزان آسیب آن متفاوت است. میزان عفونت، تعداد کانالهای دندان، موقعیت دندان در دهان و زنده یا عفونی بودن عصب در تعیین تعداد جلسات و زمان درمان و درنتیجه هزینه نهایی مؤثرند. در صورت داشتن بیمه‌ها پوشش‌دهنده درمان‌های دندانپزشکی، از طرف قرارداد بودن آن با دندانپزشک خود اطمینان حاصل نمایید. بیمه می‌تواند میزان نسبتاً زیادی از هزینه درمان شما را متقبل شود.
مراجعه به دندان پزشک عمومی یا متخصص ریشه دندان نیز می‌توانند بر هزینه و قیمت کار مؤثر باشند. پرواضح است که تجربه و دانش یک متخصص مانند دکتر صفورا امامی بسیار بیشتر و کمک‌کننده‌تر از یک دندانپزشک عمومی است.
علائم عفونت دندان
در صورت مشاهده هریک از علائم زیر باید به دندان پزشک مراجعه نمایید و درمان عصب کشی را انجام دهید. درصورت عدم توجه به علائم و نشانه‌های عفونت دندان ممکن است با عوارض جدی مواجه بشوید.
- حساسیت دندان؛ بخصوص در برابر گرما یا سرما
- جوش روی لثه‌ها
- احساس درد شدید هنگام جویدن یا گاز گرفتن
- دندان‌های شکسته یا ترک‌خورده
- لثه‌های متورم یا دردناک
- تیرگی در لثه
پیشگیری از پوسیدگی که به عصب کشی نیازی نباشد
پیشگیری از شروع پوسیدگی دندان بهترین گزینه است و این کاملاً مرتبط با عادت‌های غذایی و بهداشت فردی است. یکی از نکات مهم در سلامت دندان، ژنتیک افراد است. جنس دندان افراد با توجه به ژنتیک و ویژگی‌های ارثی آن‌ها، می‌تواند بادوام باشد. اما به این نکته مهم توجه داشته باشید که بهترین جنس دندان نیز بدون مراقبت مناسب و حفظ بهداشت دندان‌ها، پوسیده و خراب می‌شوند.
عادت‌های غذایی خود را بررسی کنید. آیا از مواد قندی مانند شیرینی، نوشابه، قند و شکر در کنار چای و قهوه و... به میزان زیادی استفاده میکنید؟ اگر پاسخ شما به این سؤال مثبت است؛ خبر بسیار بدی برای شما داریم. وجود قند در کنار میکروب‌ها می‌تواند احتمال و شدت پوسیدگی را به حد چشمگیری افزایش دهد. این بدان معنی است که در صورت مصرف کمتر مواد غذایی حاوی قند، احتمال آنکه بدن و دندان شما بتواند از خود حفاظت کند و حمله میکروب‌ها با شکست روبرو شود، بیشتر است.
از مراقبت‌ها و حفظ بهداشت دندان غافل نشوید. استفاده مداوم و هرروزه از مسواک، نخ دندان و دهان‌شویه می‌تواند میکروب‌ها را از دهان خارج کند و احتمال بروز پوسیدگی را تا حد بسیار چشمگیری کاهش دهد. رعایت نکات مراقبتی در کنار عادت غذایی مناسب می‌تواند نتیجه‌ای رضایت بخش درروند پیشگیری و حفظ سلامت و زیبایی دندان شما ایجاد نماید.
