جراحی ریشه دندان، یک درمان بسیار رایج برای دندان آسیب دیده است و هنگامی که توسط یک متخصص بسیار مجرب و کار آزموده انجام شود، میزان موفقیت در این روش بسیار بالا می‌رود. اما مانند هر روش پزشکی یا دندان پزشکی، شما همیشه باید عوارض احتمالی و خطرات جراحی ریشه دندان را در نظر داشته باشید. یک دندانپزشک ماهر با تیم آموزش دیده او که سال‌هاست روش‌هایی از این قبیل را انجام می دهند، با برنامه ریزی دقیق قادر خواهند بود بسیاری از این خطرات احتمالی را کاهش دهند.
در این مطلب از دکتر صفورا امامی متخصص جراحی ریشه دندان، خطرات جراحی ریشه دندان را بیان می‌کنیم و مشکلات و عوارض احتمالی که پس از انجام این عمل رخ می‌دهد را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهیم.
جراحی ریشه دندان چیست؟
جراحی ریشه یک عمل دندانپزشکی است که دندان‌های آسیب دیده یا آلوده را ترمیم می‌کند و به جای برداشتن دندان آلوده به کار می‌رود. متخصصان ریشه برای تمیز کردن و پر کردن کانال‌ها در مرکز ریشه، دندان را سوراخ می‌کنند. مرکز دندان پر از رگ‌های خونی، بافت همبند و انتهای عصب است که آن را زنده نگه می‌دارد. این قسمت از ریشه می‌تواند به دلیل ترک یا حفره آلوده شود و در صورت عدم درمان، باکتری‌ها می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند که شامل آبسه کردن دندان، از دست دادن استخوان، ورم دندان، درد، عفونت و ... است.
وقتی پالپ ریشه آلوده شود، باید در اسرع وقت درمان شود. اندودنتیکس یک رشته دندانپزشکی است که بیماری‌های پالپ ریشه دندان را بررسی و درمان می‌کند. هنگامی که افراد دچار عفونت‌های پالپ ریشه می‌شوند، دو درمان اصلی وجود دارد. یکی جراحی ریشه دندان و دیگری استخراج ریشه است که متخصص اندودنتیست، با توجه به شرایط شما هر کدام از روش‌های موجود را به شما پیشنهاد می‌دهد.
کشیدن و جایگزینی دندان، به زمان، هزینه و درمان اضافی نیاز دارد و می‌تواند روی دندان‌های همسایه هم تاثیر منفی بگذارد. بسیاری از دندان‌هایی که تحت درمان جراحی ریشه قرار می‌گیرند، سالم قوی و مادام العمر هستند. پیشرفت‌هایی که در دندانپزشکی مدرن انجام شده است، روش جراحی را قابل پیش‌بینی و موثر می‌کند.
درمان کانال ریشه در دندان پزشکی که به آن درمان ریشه دندان نیز گفته می‌شود، یکی از مطمئن‌ترین و موفقیت آمیز‌ترین روش‌های دندانپزشکی است که امروز انجام می‌شود. این روش درمانی بسیار قابل پیش بینی است و میزان موفقیت آن ۸۶ تا ۹۸ درصد است. با این حال، بسیاری از مردم، از خطرات جراحی ریشه دندان ترسیده‌اند. در اینجا مواردی را بیان می‌کنیم که باید در مورد ایمنی روش‌های ریشه دندان و عوارض نادری که ممکن است رخ دهد بدانید.
خطرات جراحی ریشه دندان و عوارض نادر درمان کانال ریشه
مانند تمام روش های پزشکی و دندانپزشکی، جراحی درمان کانال‌های ریشه خطراتی دارد. برخی از عواملی که می توانند باعث عوارض درمان کانال ریشه شوند، عبارتند از:
تغییر رنگ
پالپ دندان سمت زنده داخل هر یک از دندان‌های شما است. اگر این مورد آلوده شود، باید با درمان کانال ریشه از بین برود. در حالی که نیازی نیست این دندان کشیده شود، بافت آلوده از بین می‌رود و از گسترش عفونت جلوگیری می‌شود. این بدان معنی است که این قسمت زنده نیز برداشته می‌شود. پالپ دندان شامل بافت همبند، رگ‌های خونی و اعصاب است.
درباره درمان پالپ زنده بیشتر بخوانید
بدون وجود پالپ، برخی از بیماران می‌توانند نوعی تغییر رنگ را در دندان تحت درمان خود تجربه کنند. دلیل این امر این است که به محض برداشتن پالپ، دندان اساساً می میرد و هیچ گونه حیاتی ندارد. در بعضی از موارد نیز، ریشه‌های مرده دندان شروع به ظاهر شدن از طریق عاج می‌کنند. البته این مورد تنها در درصد بسیار کمی از بیماران اتفاق می‌افتد. با این حال، اگر هم چنین مشکلی پیش آمد، می‌توان به راحتی و از طریق زیبایی با تاج یا روکش، آن را درمان کرد تا ظاهر بهتری پیدا کند.
سینوس‌ها
همه اعضای بدن شما با یکدیگر در ارتباط هستند. دندان‌های شما نیز از این امر مستثنی نیستند. یک خطر نسبتاً رایج در جراحی ریشه دندان این است که، می‌تواند باعث ایجاد مشکل در سینوس‌های شما شود. دلیل این امر این است که در برخی شرایط، مایع در فک شما از طریق غشای بینی شما نشت می‌کند. این مسئله ممکن است اصلا خوشایند به نظر نرسد. اما از آنجا که کانال ریشه و حفره سینوس عملاً همسایه هستند، به طور بالقوه ممکن است این اتفاق رخ دهد. در حالی که این موضوع به هیچ وجه تهدید کننده زندگی نیست، اما التهاب در حفره‌های سینوس می‌تواند با سردرد و گرفتگی علائم اصلی تحریک کننده باشد.
یک روش برای بررسی اینکه آیا مشکلات سینوسی در واقع به دلیل عمل کانال ریشه شما انجام می‌شوند این است که، شما یک عطر و طعم مداوم شور در دهان خود احساس می‌کنید. البته خوشبختانه در بیشتر موارد، این مشکل پس از چند هفته برطرف می‌شود. اما اگر ادامه پیدا کرد، به دندانپزشک خود مراجعه کنید یا در مورد آنتی بیوتیک یا محلول های نمکی بینی، از پزشک خود مشاوره بگیرید.
عفونت مجدد
این مورد بزرگ‌ترین نگرانی بسیاری از بیماران تحت درمانی است که جراحی ریشه دندان را انجام داده‌اند. مطمئناً برای از بین بردن عفونت، شما یک روش دندانپزشکی را به کار می‌برید و می‌خواهید بدانید که آیا ارزش آن را دارد که عوارض احتمالی آن را تحمل کنید؟ در حالی که عفونت مجدد یک خطر درمان ریشه کانال است، متخصص ریشه دندان شما، مراحل مختلفی را برای جلوگیری از وقوع این اتفاق در نظر می‌گیرد. اگر هر مرحله از درمان کانال ریشه به اشتباه انجام شود، عفونت می‌تواند اتفاق بیفتد. قبل از استفاده از پرکننده دندان، دندانپزشک کانال‌های ریشه خالی را تمیز و ضدعفونی می‌کند. با این حال، از آنجا که این شاخه‌ها از شاخه‌های باریک و پیچ در پیچ تشکیل شده است، اگر توسط متخصص اندودنتیست انجام نشود، ممکن است برخی از این گذرگاه‌ها نادیده گرفته شده یا غیر قابل دسترس باشند. اما شایع‌ترین خطر درمان کانال ریشه، خرابی مهر و موم است.
درباره علائم عفونت دندان بدانید
هنگامی که درمان کانال ریشه شما تمام شد، متخصص ریشه دندان شما، باید سوراخ دسترسی را که برای این روش استفاده کرده است، دوباره ببندد. هرگونه ترک یا شکاف در مهر و موم، اجازه ورود مجدد باکتری به دندان را می‌دهد. همچنین ممکن است مهر و موم دندان فرسایش پیدا کند. دندانپزشک برای بسته شدن قسمت خارجی دندان، از پر کردن یا تاج‌های دائمی استفاده می‌کند. اگرچه این موارد برای مقاومت در برابر فشار طراحی شده‌اند، اما بدون مراقبت مناسب، با گذشت زمان از بین می‌روند و اجازه ورود مجدد باکتری‌ها را می‌دهند.
شکستگی دندان
دندان‌های تحت درمان با عمل جراحی ریشه دندان، هرگز به اندازه قبل از عفونت و درمان باکتریایی، قوی نخواهند شد. از آنجا که دندان در طول عمل اساساً می‌میرد، با خارج شدن تمام قسمت های زنده دندان‌ها، می‌توانند کاملاً شکننده شوند. در حقیقت یکی از اصلی‌ترین عملکرد‌های پالپ دندان، تغذیه و مرطوب نگه داشتن دندان است. به همین دلیل است که معمولاً برای تقویت مجدد ناحیه خارجی دندان، روکش دندان بعد از درمان ریشه کانال توصیه می‌شود.
ماندگاری باکتری‌ها
وجود باکتری در یک دندان تحت درمان ریشه یا اطراف نوک ریشه، می‌تواند باعث نارسایی شود. به همین دلیل دندان پزشک شما هنگام انجام درمان ریشه، باید کانال‌ها را به درستی تمیز و استریل کند. شما برای کنترل هر گونه عفونت، ممکن است به یک دوره آنتی بیوتیک نیز نیاز داشته باشید.
پر کردن ناکافی
کانال‌هایی که به اندازه کافی پر نشده‌اند، در بعضی موارد احتمال خرابی بالاتری دارند.
مهر و موم نامناسب
ترمیم نهایی مهم است. زیرا نه تنها دندان تحت درمان را تقویت می‌کند، بلکه مهر و موم مناسبی نیز برای جلوگیری از ورود باکتری و ایجاد مشکلات احتمالی بعدی ایجاد می‌کند. دندانپزشک ناحیه تحت درمان را ارزیابی می‌کند تا مطمئن شود تاج شما به درستی بر روی دندان شما قرار دارد.
ابزارهای شکسته
درمان ریشه با کمک ابزارهای بسیار خوبی انجام می‌شود که به دندانپزشک کمک می‌کند تا باکتری‌ها و بافت‌های باقی مانده در کانال را پاک کند. گاهی اوقات یکی از این ابزارهای ظریف می‌تواند خراب شود یا جدا شود. این وضعیت گاهی می‌تواند در موفقیت دندان تحت درمان ریشه تاثیر بگذارد.
کانال‌های درمان نشده
گاهی اوقات پیمایش تمام کانال‌ها دشوار است اگر دندانپزشک شما یک کانال را از دست بدهد، ممکن است عوارضی ایجاد کند. اگر هر یک از این مشکلات در حین یا بعد از درمان ریشه شما ایجاد شود، یک متخصص ریشه درمان مجدد را برای حل این مشکل، تسکین هر گونه ناراحتی و بازگشت دندان شما توصیه می‌کند.
سایر مشکلات
در درصد بسیار کمی از بیماران، عصب‌های اطراف دندان آسیب دیده، با جراحی ریشه دندان مختل می‌شوند. در بعضی موارد، این مورد می‌تواند باعث بی حسی در آن منطقه شود. البته جای هیچ گونه نگرانی نیست. زیرا معمولاً طی چند هفته از بین می‌رود. خطر دیگر کانال ریشه، حساسیت به بیهوشی است. اگر طی یک عمل پزشکی قبلی، واکنش آلرژیک به بیهوشی را تجربه کرده‌اید، فوراً دندانپزشک خود را در جریان بگذارید.
آیا جراحی ریشه دندان باعث بروز سرطان می‌شود؟
از سال‌ها پیش، افسانه‌ای وجود دارد که جراحی ریشه دندان علت اصلی سرطان و سایر بیماری‌های مضر است. سال‌ها پیش اعتقاد بر این بود که در دندان‌های مرده که تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند، هنوز سموم فوق العاده مضر دارند که این سموم به عنوان زمینه تولید سرطان، آرتروز، بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌ها عمل می‌کند. این ایده که درمان کانال‌های ریشه باعث سرطان می‌شوند، از نظر علمی نادرست است.
این افسانه همچنین خطری برای سلامتی عمومی است. زیرا می‌تواند این ترس را در بیمار ایجاد کند که افرادی که نیازمند به جراحی ریشه دندان هستند، از انجام آن خودداری کنند. شایعاتی که در این زمینه وجود دارد، می‌تواند استرس زیادی را برای بسیاری از افراد از جمله بیماران نیازمند درمان کانال ریشه ایجاد کند و آن‌ها را از انجام این عمل منصرف کند.
به طور کلی این ایده که درمان کانال‌های ریشه به روش جراحی می‌توانند باعث سرطان شوند، با تحقیقات معتبر پشتیبانی نمی‌شود. زیرا پیشرفت‌های مدرن دندانپزشکی باعث شده است که درمان‌هایی که ۱۰۰ سال پیش دردناک و خطرناک بوده‌اند، امروزه بسیار ایمن و قابل اعتماد باشند. بنابراین شما هیچ دلیلی برای ترس از اینکه جراحی ریشه در آینده باعث ابتلا به سرطان شما شود ندارید.
ایمنی جراحی ریشه دندان
پیش از اختراع درمان ریشه، استخراج تنها گزینه در دسترس برای درمان دندان‌های شکسته، عفونی یا چرکی بود. خوشبختانه اکثر این عفونت‌ها یا آسیب‌ها اکنون می‌توانند با خیال راحت با جراحی ریشه دندان برطرف شوند. این مورد در موارد ساده‌تر ممکن است توسط دندانپزشک عمومی درمان شود. در حالی که موارد پیچیده‌تر نیاز به یک متخصص اندودنتیست یا متخصص ریشه دارد. در طی این روش، دندانپزشک شما یک شکاف کوچک در دندان ایجاد می‌کند تا به عصب‌های داخلی یا بافت پالپ دسترسی پیدا کند. سپس کانال را با یک ماده محکم می‌بندد تا از گسترش هرگونه عفونت جلوگیری کند.
همانطور که گفتیم این روش موفقیت بالایی دارد و خطرات کاذب جراحی ریشه دندان نباید شما را از داشتن این روش درمانی برای نگهداری دندان در دهان منصرف کند. این روش به لطف تکنیک‌های کنترل درد کانال ریشه مانند بیهوشی، نسبتاً بدون درد است.
در این مطلب از دکتر صفورا امامی، به بررسی خطرات و مشکلات جراحی ریشه دندان پرداختیم. به طور قطع، برای یک متخصص اندودنتیست با تجربه، درمان کانال ریشه یک روش بسیار معمول است. این بدان معناست که آن‌ها با یک تیم ماهر و برنامه ریزی دقیق، قادر به کاهش بسیاری از خطرات و عوارض احتمالی این روش هستند. شما قبل از عمل این فرصت را خواهید داشت که در مورد هرگونه عارضه احتمالی که ممکن است در طول یا پس از درمان رخ دهد، با دندان پزشک خود صحبت کنید. اما این نکته را هیچ گاه فراموش نکنید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان بوده است.
بهتر است بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید و از مصرف غذاهای شیرین و کشیدن سیگار خودداری کنید. اگر هم روزی مجبور شدید این روش درمانی را برای دندان خود به کار بگیرید، مطمئن باشید با وجود تمام عوارضی که جراحی ریشه دندان دارد، همچنان درمان کانال ریشه یکی از ایمن‌ترین، موفق‌ترین و با ارزش‌ترین اقدامات دندانپزشکی موجود است و می‌تواند سلامت دندان شما را به شما باز گرداند.
