روزه یکی از ارکان پنج گانه اسلام است و مسلمانان در تمام ماه مبارک رمضان هر روز از صبح تا غروب آفتاب از خوردن غذا و نوشیدنی خودداری می‌کنند. بسیاری از افراد به دلیل ترس از باطل شدن روزه، بسیاری از درمان‌های دندانپزشکی را در ماه رمضان به تعویض می‌اندازند. حتی در میان متخصصان بهداشت، میزان مشخصی از عدم اطمینان در مورد پیامدهای درمان بیماری که روزه‌دار است، حاکم است. در اسلام نیز احکامی در مورد رفتن به دندانپزشکی وجود دارد.
در این مقاله از وب سایت دکتر صفورا امامی، برای کمک به رفع همه ابهامات در مورد انجام اقدامات دندانپزشکی و حفظ بهداشت دهان هنگام روزه داری، در مورد این احکام دندانپزشکی صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
رفتن به دندانپزشکی در ماه رمضان
برخی از بیماران فکر می‌کنند که اعمالی که در حین انجام عمل‌های دندانپزشکی انجام می‌شود روزه آنها را باطل میکند، اما داروهای بی حس کننده موضعی (تزریقات) برای کسانی که روزه می‌گیرند، حلال است. با این حال، زمانی که بیماران تمایلی ندارند، بهتر است درمان‌ها را دوباره برنامه ریزی کرده یا به تعویق بیاندازند، به خصوص اگر درد یا ناراحتی حاد وجود نداشته باشد. اگر تعجب می‌کنید که آیا درمان‌های دندانپزشکی و اقدامات پیشگیرانه روزه را باطل میکند، پاسخ منفی است. در ضمن کشیدن دندان اگر برای جلوگیری از گسترش عفونت باشد، در حیطه درمان قابل پیشگیری قرار گرفته و بنابراین جایز است.
تمام خدمات دندانپزشکی از جمله پرکردن دندان، کشیدن دندان، عصب کشی دندان، درمان ریشه دندان یا هر روش دیگری تا زمانی که آب قورت ندهید نباید روزه شما را باطل کند. اگر احساس می‌کنید اجتناب از قورت دادن آب مشکل است، میتوان روزه را پس از ماه رمضان بر اساس دلایل پزشکی شکسته و قضا کرد. در غیر این صورت، بهتر است که قرار ملاقات را بعد از ماه رمضان تعیین کنید.
احکام دندان پزشکی در ماه رمضان
به طور کلی هیچ یک از خدمات دندانپزشکی مانند کشیدن دندان، عصب کشی، آمپول بی حسی، پر کردن و... که روی دندان بیمار کار انجام می‌دهد، روزه را باطل نمی‌کند. بنابراین شما می‌توانید در زمان روزه داری نیز به دندانپزشک مراجعه کرده و تنها مراقب بلعیدن و فرو بردن مواد استفاده شده در دندانپزشکی باشید. با این حال اگر هنوز می‌توانید خدمات دندانپزشکی را بعد از ساعات روزه داری یا پس از ماه رمضان انجام دهید، مطلوب است. برخی از احکام دندانپزشکی که فقها در مورد آنها صحبت کرده‌اند به شرح زیر است:
حکم امام خمینی
امام خمینی در مورد احمام دندانپزشکی می‌فرماید: «بهتر است در این زمینه احتیاط کنید تا مواد آمپول به حلق وارد نشود. تزریق آمپول برای بی حسی که به عنوان دوا استعمال می‌شود، مشکلی ندارد.»
ایشان می‌فرمایند، کشیدن دندان و هر کاری که به واسطه آن از دهان خون بیاید، مکروه است. بر این اساس چنانچه در دندانپزشکی کاری انجام شود که سبب ضعف یا موجب آمدن خون از دهان می‌شود و همچنین کشیدن دندان برای روزه‌دار مکروه است، همچنان که طبق نظر اکثر مراجع هر عملی که سبب خونریزی و یا ضعف روزه‌دار شود، مکروه است.
حکم و فتوای آیت الله خامنه‌ای
اگر موادی وارد حلق نشود، مانعی ندارد، ولی اگر بدانید که چیزی وارد حلق می‌شود، جایز نبوده که در زمان روزه داری به دندانپزشکی مراجعه کنید. در صورت ضرورت و با فرض این که چیزی وارد حلق شده است، تنها قضا کردن روزه کفایت میکند و کفاره‌ای بر عهده فرد نیست.
فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی
اگر دندانپزشک مواظبت کند ولی چیزی بی‌اختیار فرو داده شود، روزه باطل نمی‌شود.
حکم آیت‌الله سیستانی
اگر بدون قصد پایین رود، روزه‌اش صحیح است.
فتوای آیت‌الله صافی گلپایگانی
چنانچه درد دندان قابل تحمل باشد با علم به رسیدن آب یا مواد دیگر به حلق، رفتن به دندانپزشکی جایز نیست و چنانچه چیزی وارد حلق شود علاوه بر قضا لازم است کفاره نیز پرداخت شود.
آیت‌الله محکم و فتوای وری همدانی
اگر رفتن آب و مواد در حلق عمدی نباشد، روزه صحیح است، اما روزه دار باید شرایط احتیاط را در نظر گرفته و جایی نرود که چیزی داخل گلویش شود.
از آنجایی که دین اسلام، از لحاظ ارائه دستورات بهداشتی منبعی غنی است در طهارت است، بر همین اساس، ارتباط مستقیمی بین قبولی عبادت و بهداشت فردی وجود دارد. بهداشت دهان و دندان نیز از این قاعده مستثنی نیست و احکام زیادی در این باره صادر شده است. اما در شرایطی همچون روزه‌داری که از واجبات شرعی برای هر فرد مؤمنی شمرده می‌شود، بهتر است جوانب احتیاط را رعایت کنید تا به این قضیه لطمه‌ای وارد نشود.
به طور کلی بین حفظ بهداشت فردی با روزه داری به عنوان عبادت، تضادی وجود ندارد و هر دو عبادت هستند. همچنین بهتر است این نکته را در نظر داشته باشید که می‌توانید خدمات دندانپزشکی را قبل از ماه مبارک رمضان انجام دهید تا از ثواب روزه داری نهایت استفاده را ببرید. با این حال در موارد اورژانسی، احکام را ذکر نمودیم.
آیا مراجعه به دندانپزشکی باید در ماه رمضان به تعویق بیوفتد؟
درمان‌های دندانپزشکی و اقدامات پیشگیرانه (از جمله درمان ریشه و عصب کشی، ترمیم، جرم گیری و کشیدن دندان) روزه را باطل نمی‌کند، اما برخی از بیماران به دلیل تفاوت در دیدگاه‌هایشان، تمایلی به انجام این روش‌ها ندارند. با این حال با مراجعه به احکام ذکر شده در بالا می‌توانید با خیال راحت این احکام را اجرایی کنید.
بطور کلی وسایل دندان پزشکی روزه را باطل نمی کنند. معاینه و وارد کردن وسایل دندان پزشکی به دهان و در کل هر جسم غیر خوراکی، در حین روزه داری ماه مبارک رمضان اشکال ندارد. پس بدون هیچ دغدغه خاطری می‌توانید به معاینه دندانها توسط دندانپزشک تن در دهید!
به هر حال بیمارانی که نیاز به درمان فوری یا پیشرفته دارند، مانند کسانی که از بیماری مزمن رو به وخامت رنج می‌برند یا کسانی که با اورژانس‌های دندانپزشکی مواجه می‌شوند، می‌توانند افطار کنند. در صورت امکان، دندانپزشک می‌تواند درمان بیماران خود را به تاخیر بیاندازد یا دوباره برنامه ریزی کند.
عصب کشی دندان در ماه رمضان
به طور کلی و در ارتباط با احکام دندانپزشکی اگر خدمات دندانپزشکی با هدف درمان انجام شود، مانعی ندارد و بیمار می‌تواند بر اساس نظر مراجع تقلید روزه نگرفته و انجام این امور شرعی را به ماه‌های دیگری موکل نبوده و قضای آن را به جا بیاورد. همچنین برای افرادی که روزه دار هستند، اگر عصب کشی دندان مانعی ایجاد نکند و چیزی فرو نرود، می‌تواند روزه خود را به جا آورده و به سلامت دهان و دندان خود بپردازد. به این معنی که اگر در حین انجام عصب کسی دندان اتفاقی منوط بر باطل شدن روزه نیفتد، عصب کشی دندان برای فرد روزه دار مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
به عنوان مثال بعد از عصب کشی دندان یا انجام جراحی بر روی لثه، نیاز است پانسمان موقت بر روی دندان قرار گیرد. این پانسمان در دراز مدت با بزاق حل شده و مزه گس آن حس می‌شود در چنین شرایطی طبق نظر مراجع تقلید، فرو بردن سهوی آب دهان برای روزه دار مشکلی ندارد.
شماره تلفن مطب دکتر صفورا امامی؛ 26255102-26255088
درمان ریشه در ماه رمضان
همانطور که اشاره کردیم بسیاری از مراجع تقلید انجام امور دندانپزشکی در حین روزه داری را بلامانع می‌دانند، این موارد شامل درمان ریشه نیز می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به احمام مرجع تقلید خود از احکام آنها مطلع شده و با اطمینان خاطر از باطل نشدن روزه برای درمان ریشه در ماه رمضان و سایر موارد درمانی و ترمیمی اقدام کنید. بسیاری از افراد با فرض باطل شدن روزه، درمان ریشه را به تعویق می‌اندازند، این موضوع ممکن است باعث ایجاد مشکلات سلامتی حاد شود.
برخی از مراجع، انجام امور دندانپزشکی را بلامانع دانسته و برای اقدامات اورژانسی نیز به جا آوردن قضا روزه را توصیه کرده‌اند. به عنوان مثال برخی از مراجع ذکر کرده‌اند که برای احتیاط واجب از تزریق آمپولی که برای تغذیه به کار می‌روند خودداری کنند اما آمپولی که به عنوان دارو مصرف می‌شود، مانعی ندارد. در درمان‌هایی مانند درمان ریشه در ماه رمضان یا جراحی لثه، از آنجایی که ممکن است نیاز به جراحی و پانسمان وجود داشته باشد نیز احکام متفاوتی وجود دارد. بعضی از مراجع این موضوع را سهوی دانسته و اعلام کرده‌اند که روزه را باطل نمی‌کند.
آیا میتوان در زمان روزه داری مسواک زده یا نخ دندان بکشیم؟
استفاده از خمیردندان در زمان روزه داری جایز است، هرچند برخی از علمای دینی استفاده از خمیردندان را جایز نمی‌دانند، زیرا قورت دادن عمدی یا سهوی آن روزه را باطل میکند. همیشه بهتر است قبل از سحر و پس از افطار مسواک زده یا نخ دندان بکشید. مسواک زدن دو بار در روز برای پیشگیری از بیماری‌های دهان کافی است.
درمان‌های اورژانسی دندان در ماه رمضان
در حالی که بهتر است برای قرار ملاقات‌های منظم دندانپزشکی خارج از ماه رمضان برنامه ریزی کنید، درمان اورژانسی دندان غیر قابل اجتناب است. به عنوان مثال، درد شدید دندان معمولاً نیاز به کشیدن دارد. بهتر است به دندانپزشک خود اطلاع دهید که روزه هستید. اگرچه ممکن است مسکن‌های خوراکی در طول روز تجویز شوند که دندانپزشک می‌تواند دوز آنها را خارج از زمان روزه داری تنظیم کند.
به هرحال در درمان اورژانسی در ماه رمضان، تزریق بی حسی مجاز است تا این فرآیند بدون درد باشد. برای جلوگیری از باطل شدن روزه، از قورت دادن آب دهان خودداری کنید. در صورت لزوم دهان را شستشو داده و تف کنید.
روزه داری معافیت‌های واضحی دارد که ناخوش بودن یکی از آنهاست. اگر معالجه اضطراری لازم باشد، افطار و قضای آن پس از ماه رمضان جایز است. بهترین‌ها را برای سلامتی شما در ماه مبارک رمضان آرزومندیم. لطفا در صورت داشتن هرگونه سوال یا نیاز به گرفتن وقت معاینه، با ما در کلینیک دکتر صفورا امامی، متخصص عصب کشی و جراحی ریشه دندان تماس بگیرید.