بسیاری از بیماری‌هایی که در همه ما رخ می‌دهد، ریشه در کودکی و حتی دوران جنینی دارد. در این بین مشکلات لثه و بیماری‌های دهان و دندان نیز در بیشتر مواقع ریشه در دوران کودکی ما دارند. به همین دلیل اگر مشکل لثه و دندان در کودکی برطرف نشود، می‌تواند در آینده برای فرد مشکلات مختلفی ایجاد کند.
در نتیجه والدین وظیفه دارند تمامی راهکارهای مراقبتی از بهداشت دهان و دندان کودک را رعایت کنند تا در آینده در رشد دندان‌ها برای کودک مشکلی ایجاد نشود. در این نوشتار از خانم دکتر صفورا امامی متخصص درمان ریشه و عصب کشی دندان، روش‌های مراقبتی از دندان‌های کودک را بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید؛ عصب کشی دندان کودک
6 نکته مهم در مراقبت از دندان کودکان تا سه سالگی
- 1- اولین و مهم‌ترین مسئله، توجه به بهداشت دهان و دندان کودک است. مراقبت و نظافت دندان از زمان شیرخوارگی آغاز می‌شود. در این زمان لثه‌های کودک را به آرامی تمیز کنید. در سنین شیرخوارگی و قبل از دو سالگی کودک علاوه بر شیر، غذاهایی مانند فرنی و یا پوره مصرف می‌کند که ممکن است که در دهان باقی بماند. برای تمیز کردن دهان کودک ابتدا دست خود را کاملا با آب و صابون بشویید و بعد از آن با کمک یک دستمال نخی مرطوب، لثه‌ها را تمیز کنید.
- 2- بعد از یک سالگی و به مرور با دندان درآوردن کودک،می‌توانید دندان کودک خود را مسواک کنید. لازم نیست که حتما از خمیر دندان برای مسواک زدن استفاده کنید. می‌توانید با آب ولرم این کار را انجام دهید.
بعد از دو سالگی کودک، زمان مناسبی برای استفاده از خمیردندان بدون فلوراید است. بعد از سه سالگی که کودک فهم بیشتری از روند مسواک زدن پیدا کرد، می‌توانید از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- 3- اگر در دندان‌های کودک حفره و یا پوسیدگی مشاهده کردید، حتما فرزندتان را نزد دندان‌پزشک کودکان ببرید.
- 4- بهتر است برای اطمینان از سلامت دهان و دندان کودک، در سه سالگی کودک را نزد دندان‌پزشک ببرید تا یک معاینه کلی از دندان‌ها انجام شود.
- 5- برخی کودکان به شیشه شیر عادت کردند و حتی ممکن است با شیشه شیر به رختخواب بروند. اما در نظر داشته باشید که این کار می‌تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود. به همین دلیل حتما قبل از خواب دهان کودک را با آب بشویید.
- 6- اگرچه مسواک زدن دندان کودک اهمیت دارد، اما بهتر است این کار را با فاصله زمانی بعد از مصرف غذا انجام دهید. دندان، لثه و مینای دندان کودکان ظریف است و بعد از خوردن غذا نازک می‌شود. اگر بلافاصله بعد از خوردن غذا، دندان کودک را مسواک کنید، احتمال آسیب به مینای دندان‌ها وجود دارد.
مراقبت از دندان‌های شیری کودکان
شاید تصور کنید که دندان‌های شیری اهمیت چندانی ندارند و چون بعد از مدتی جای خود را دندان‌های دائمی عوض می‌کنند، نیاز به مراقبت ندارند. در حالی که چنین نیست. گاهی اوقات عوارض و مشکلاتی که در دندان‌های شیری به وجود می‌آیند، روی رشد دندان‌های دائمی هم تاثیر منفی می‌گذارد. در نتیجه عوارض مراقبت نادرست از دندان کودک تا همیشه همراه او باقی خواهد ماند.
در حالت کلی دندان‌های شیری رنگی کدرتر نسبت به دندان‌های دائمی دارند و سایز کوچک‌تری دارند. برای مراقبت از این دندان‌های ظریف و کوچک برخی اقدامات ساده موثر و مفید هستند. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم و هریک را شرح می‌دهیم.
- مسلما خوردن آبمیوه برای کودکان راحت‌تر است. اما فراموش نکنید که آبمیوه حاوی مقادیر زیادی اسید میوه است که به مرور باعث پوسیدگی در دندان می‌شود. به همین دلیل بهتر است به کودکان میوه تازه بدهید تا کمتر در معرض پوسیدگی دندان قرار بگیرند.
- متاسفانه و یا خوشبختانه، باید گفت که وراثت در تعیین جنس دندان کودکان تاثیرگذار است .به همین دلیل اگر مادر و یا نزدیکان کودک دندان‌های پوسیده داشته باشند، این احتمال وجود دارد که کودک نیز دچار این مشکل شود.
- نوشیدنی‌های گازدار برای همه افراد در همه سنین مضر است. اما آسیب این نوشیدنی‌ها برای کودکان بیشتر است؛ زیرا حاوی برخی مواد افزودنی است که روی دندان‌ها تاثبرات بدی باقی می‌گذارد.
- گاهی اوقات مشاهده می‌کنید که کودک علاقه‌ای به خوردن غذا ندارد و یا اینکه هنگام خوردن غذا احساس خوبی ندارد. این احتمال وجود دارد که مشکلی در دهان و یا دندان کودک ایجاد شده باشد و او قادر به بیان آن نباشد. در این شرایط احتمال پوسیدگی دندان‌ها وجود دارد و باید سریعا درمان شود. در غیر این صورت با کاهش مصرف غذا توسط کودک، روی رشد او تاثیر منفی می‌گذارد و ممکن مشکلات دیگری ناشی از بی میلی به خوردن غذا ایجاد شود.
- اگر احساس کردید که دهان کودک شما بوی بدی دارد، احتمال پوسیدگی دندان وجود دارد. تجمع غذاها و تمیز نکردن دهان و دندان باعث ماندن غذا لای دندان‌ها و ایجاد پوسیدگی در آن‌ها می‌شود. در نتیجه احتمال التهاب لثه و عفونت دندان نیز وجود دارد.
- اگر دندان‌های شیری به درستی و در جای خود رشد کنند، قوس فک به درستی شکل می‌گیرد و روی زیبایی چهره کودک نیز تاثیر منفی ندارد. از سوی دیگر کودک به راحتی کلمات و جملات را ادا می‌کند.
- آسیب دیدن دندان‌های شیری نه تنها احتمال التهاب و عفونت در دهان کودک را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند روی رشد درست دندان‌های دائمی نیز تاثیر مخرب بگذارد. این مسئله به خوبی اهمیت مراقبت از دندان‌های شیری را نشان می‌دهد.
- کودکان علاقه زیادی به مصرف مواد خوراکی شیرین دارند. شیرینی‌هایی که مدت زمان بیشتری روی دندان باقی می‌مانند، می‌توانند به دندان‌ها آسیب وارد کنند. به همین دلیل مواد غذایی انتخاب کنید که بتوان راحت‌تر آن‌ها را از روی دندان‌ها پاک کرد.
- هنگام شب و خواب، کودک را از مصرف مواد قندی منع کنید. این مواد با بزاق دهان ترکیب شده و روند پوسیدگی دندان‌ها را سرعت می‌بخشند. همچنین قبل از خواب دهان کودک را با آب بشویید تا مواد قندی روی دندان‌ها نباشد.
- مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند باعث تغییر در رنگ دندان‌های کودک شود. همچنین برخی داروها که مواد قندی زیادی دارند، سبب تغییر رنگ دندان می‌شوند. در این شرایط کودک را تشویق کنید که بعد از مصرف این داروها مسواک بزند و یا اینکه دندان‌ها را با آب بشوید.
- زمانی که دندان‌های دائمی کودک رشد کنند و جایگزین دندان‌های شیری شوند، می‌توانید به توصیه دندان‌پزشک برای دندان‌های عقبی کودک از رزین استفاده کنید. رزین مانع پوسیدگی دندان‌های عقبی می‌شود و از نشستن باکتری‌ها روی شکاف دندان جلوگیری می‌کند.
- اگرچه امروزه روش‌هایی مانند پرکننده‌ها و پوشاننده‌ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان وجود دارند. اما به معنای بی اهمیت بودن رسیدگی و مراقبت از دندان کودک نیست. به یاد داشته باشید که هیچ کدام از پرکننده‌ها نمی‌توانند همانند دندان دائمی و اصلی کودک مفید باشند. بنابراین به سلامت دندان‌های کودک اهمیت بدهید و رسیدگی به بهداشت دهان و دندان را به فرزند خود بیاموزید.
- اگر فرزندان پر جنب و جوشی دارید و یا اینکه ورزش‌های پرخطر انجام می‌دهند، آن‌ها را به استفاده از محافظ دندان تشویق کنید. با این کار احتمال بروز آسیب جدی به دندان‌ها کاهش پیدا می‌کند.
- با بزرگ‌تر شدن فرزندتان، مسئله مرتب بودن دندان‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. خوشبختانه امروزه می‌توانید از ابزارهای اصلاحی دندان برای رشد مرتب آن‌ها استفاده کنید . این ابزارها در 7 سالگی در دهان قرار می‌گیرند و از جنس پلاستیک هستند .همچنین همرنگ دندان‌ها هستند و چهره کودک را زشت نمی‌کند. در این صورت خیالتان از رشد مرتب دندان‌های کودک راحت است و نیازی نیست که فرزندتان در سنین نوجوانی دهانی پر از سیم داشته باشد و از دوستانش خجالت بکشد.
- ارتودنسی دندان در سنین پایین راحت‌تر، سریع‌تر و بهتر انجام می‌شود. با این کار از ارتودنسی حاد در سنین نوجوانی و جوانی پیشگیری می‌شود.
- سلامت و بهداشت دهان و دندان کودک مانند سایر موارد اهمیت دارد. بهتر است بعد از سه سالگی، به صورت مداوم و سالی یکبار، برنامه چکاپ دندانپزشکی برای فرزندتان تنظیم کنید. علاوه بر آن فرهنگ مصرف درست مواد غذایی را بیاموزید. مسواک زدن مداوم و درست، مصرف غذاهای سالم، پرهیز از مصرف زیاد شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های گازدار، روشی ساده برای محافظت از سلامت دهان و دندان کودکان است.
در این نوشتار از خانم دکتر صفورا امامی متخصص درمان ریشه و کانال دندان، روش‌های مراقبتی از دندان‌های کودک بیان شد. به یاد داشته باشید که محافظت از سلامت دهان و دندان فقط مربوط به زمان رشد دندان‌های دائمی نیست. به عبارت دیگر باید از زمان شیرخوارگی به سلامت دندان، لثه و دهان اهمیت داد. همچنین با گذشت زمان والدین باید فرهنگ درست مصرف مواد غذای و بهداشت دهان و دندان را به کودک خود بیاموزند.
در این صورت دندان‌های کودک به درستی رشد می‌کنند و شکل فک به هم نمی‌ریزد. همچنین سلامت دندان روی اعتماد به نفس کودک در بزرگسالی تاثیر مستقیم دارد. بنا براین با محافظت از این عضو مهم علاوه بر سالمی جسمی کودک، سلامتی روحی و اجتماعی او نیز به دنبال خواهد داشت.
