یکی از چالش برانگیزترین کانال‌هایی که دندانپزشکان با آن روبه رو هستند، دومین کانال مزیوباکال (MB2) مولرهای فک بالاست. این کانال به عنوان «کانال چهارم» نیز شناخته می‌شود و پیدا کردن این کانال‌های ظریف و انجام درمان ریشه دندان بر روی آن‌ها ضروری است. در صورت عدم پیدا کردن و درمان نکردن این کانال، احتمال ایجاد ضایعات پری اپیکال و شکست درمان در آینده بسیار بالا خواهد بود.
در سال 1917، پروفسور والتر هس با تزریق لاستیک سخت‌شده به کانال‌های ریشه دندان‌ها و سپس حذف بافت‌های سخت دندان از طریق کلسیم‌زدایی، به وضوح نشان داد که کانال MB2 در دندان‌های مولر فک بالا وجود دارد. شاید به دلیل سخت پیدا شدن این کانال‌ها در عمل بالینی، یا نبود ابزارهای مناسب برای جستجو، بسیاری از دندانپزشکان درمان ریشه را بدون درمان کانال MB2 انجام دهند.
برای تعیین وقت (ویزیت) با شماره‌های مطب دکترا صفورا امامی تماس بگیرید؛
02126255102 و 02126255088
بررسی شیوع کانال مزیوباکال دوم (MB-2)
طبق تحقیقات انجام شده، مشخص شده است که در 60 درصد دندان‌های مولر فک بالا کانال MB1 و در 30 درصد آن‌ها کانال MB2 یافت می‌شود. با پیشرفت تکنولوژی مشخص شد که بیشتر دندان‌ها این کانال را دارا هستند. به همین دلیل در فرآیند درمان دندان‌های مولر فک بالا، یافتن و درمان کانال MB2 از اهمیت بالایی برخوردار است. اغلب یافتن این کانال دشوار است و حتی پیچیدگی بیشتری برای درمان دارد. چند نکته برای پیدا کردن و درمان کانال‌های MB2 عبارتند از:
- ابتدا این که برای پیدا کردن کانال MB2 لازم است به میزان کافی وقت صرف کرده و با دقت به دنبال این کانال بگردید.
- برای پیدا کردن این کانال از ابزارهای مناسب، مخصوصا از ابزارهای بزرگنمایی استفاده کنید. از طریق میکروسکوپ یا با بزرگنمایی بالا، به راحتی می توان تماس نوک فرز با عاج را مشاهده کرد.
- به جای جستجوی مستقیم به سمت پالاتال از محل اصلی کانال، حذف لایه دنتینال لینگوال و میزیال به MB کانال برای کشف MB2 ضروری است.
- شکل دسترسی به این کانال باید به شکل لوزی باشد، نه مستطیلی.
- برای جستجو به سمت اپیکال کانال، از ابزارهای اولتراسونیک استفاده کنید و از برداشتن ناحیه فورکیشن خودداری کنید.
- استفاده از مقادیر زیادی از آب و تمیزکاری مداوم ناحیه نیز بسیار مهم است.
در نهایت، با دقت و توجه به این راهنمایی‌ها و تمرین بیشتر، می‌توانید کانال‌های MB2 را در دندان‌های مولر فک بالا یافته و درمان موفقیت آمیزی داشته باشید.
بیشتر بخوانید: درمان کانال ریشه دندان در یک یا چند جلسه
بهترین روش‌های پیدا کردن MB2
روش‌های پیدا کردن کانال دوم مزیوباکال (MB-2) در دندان‌های مولر فک بالا بسیار مهم است و دسترسی صحیح به حفره نقش مهمی در پیدا کردن این کانال دارد. در ادامه بهترین روش‌های پیدا کردن کانال MB-2 را بیان کرده‌ایم:
1- استفاده از فرزهای جراحی با طول مناسب امکان مشاهده دقیق‌تر و برداشت عاج با دقت بیشتر را فراهم می‌کند. فرزهای میولر و LN نمونه‌هایی از این فرزهای کاربردی هستند. طبق تحقیقات انجام شده، موارد بسیاری از MB-2 در زاویه مزیوآپیکالی نسبت به کانال مزیوباکال مشاهده شده‌اند. بنابراین، برداشت با احتیاط و دقیق عاج با فرز به شناسایی محل اوریفیس کمک می‌کند.
2- سرهای پیزوالکتریک اولتراسونیک به برداشت محافظه‌کارانه و با دید بهتر عاج در نواحی دشوار کمک می‌کنند. ترکیب ابزارهای اولتراسونیک و بزرگنمایی در مطالعات موفقیت بالایی را نشان داده است.
3- رنگ‌آمیزی و شستشو با باقی‌ماندن رنگ در فیشورها و اوریفیس‌ها، امکان شناسایی اوریفیس کانال دوم را فراهم می‌کند. نکته مهم در استفاده از رنگ‌آمیزی این است که بزرگنمایی و رنگ‌آمیزی در کنار هم بسیار مؤثر هستند و موفقیت را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. متیلن‌بلو یکی از مواد معمول و در دسترس برای این منظور است.
4- هنگامی که هیپوکلریت سدیم وارد اتاقک پالپ می‌شود و با بافت‌ها تماس پیدا می‌کند، اکسیژن آزاد شده به صورت حباب دیده می‌شود که از ناحیه اوریفیس کانال خارج شده و به شناسایی محل کانال کمک می‌کند. به روش تست حباب با استفاده از هیپوکلریت، سدیم گفته می‌شود.
5- اکسپلوررها و میکرواپنرها ابزارهایی برای تشخیص اوریفیس هستند. این ابزارها با سر خمیده و دسته‌های بلند خود، بدون اختلال در دید، با نوک تیز در عاج فرو رفته و محل اوریفیس را مشخص می‌کنند.
6- بر اثر تراش با فرز یا استفاده از ابزارهای اولتراسونیک، پودر سفید رنگ در شیارها و اوریفیس‌ها قرار می‌گیرد که به تشخیص محل اوریفیس کمک می‌کند. به این روش تست خط سفید می‌گویند که بیشتر در دندان‌های نکروز کاربرد دارد.
7- در دندان‌های وایتال، پس از کنترل خونریزی، نقطه قرمز می‌تواند محل اوریفیس کانال MB-2 را مشخص کند (تست خط قرمز).
8- فاصله زیاد کانال‌ها از هم و ناهمواری‌های مثلثی، با وجود ضلع بلند بین کانال‌های مزیوباکال و پالاتال، احتمال وجود کانال دوم در ریشه مزیال را نشان می‌دهد. پروب پریودنتال می‌تواند برای شناسایی ناهمواری‌ها، فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های ریشه مزیال مفید باشد و به تشخیص کانال کمک کند. نقشه خطوط تیره در کف پالپ شامبر نیز می‌تواند به جستجوی دقیق برای یافتن اوریفیس کانال کمک کند.
9- رادیوگرافی گاهی می‌تواند به یافتن کانال دوم کمک کند. استفاده از زاویه دیستالی در مولر بالا به این فرآیند کمک می‌کند. در میکروسی‌تی‌ها نیز تشخیص کانال اضافی امکان‌پذیر است، اما با توجه به هزینه‌های بالای CBCT در کشور ما، فعلاً این کار امکان پذیر نیست. البته این تصاویر کانال را نشان می‌دهند، اما پیدا کردن آن سخت‌تر است.
توجه به این نکات و استفاده از روش‌های ذکر شده می‌تواند به موفقیت در پیدا کردن و درمان کانال مزیوباکال دوم در دندان‌های مولر فک بالا کمک کند. اگر کانال مزیوباکال دوم (MB2) در مولر اول بالا را پیدا کردید، بسیار خوش شانس هستید؛ زیرا در صورت عدم پیدا شدن آن، ممکن است در آینده، دندان دچار مشکل شود. به این نکته توجه داشته باشید که این کانال تقریباً همیشه وجود دارد و لازم است آن را پیدا کنید. استفاده از زوایای مختلف رادیوگرافی و ابزارهای کمکی مانند بزرگنمایی و نورپردازی می‌تواند مفید باشد. اگر در پیدا کردن کانال خسته شدید، بهتر است کار را به جلسه دوم موکول کنید. احتمال پیدا کردن کانال در شروع جلسه دوم بیشتر است.
برای صرفه‌جویی در زمان، می‌توانید دو کانال دیگر را آماده کنید و در کانال MB1، کلسیم هیدروکساید قرار دهید تا در جلسه بعدی با تمرکز و دقت به ادامه درمان بپردازید.
بیشتر بخوانید: دلایل اصلی درد دندان پس از درمان کانال ریشه
عصب کشی 4 کانال (MB-2) دندان 6 بالا
عصب‌کشی دندان مولر شش بالا با 4 کانال شامل کانال‌های مزیوباکال اول (MB1)، مزیوباکال دوم (MB2)، دیستوباکال (DB) و پالاتال (P) می‌شود. این درمان نیازمند دقت و تخصص است. ابتدا دندان به‌صورت مناسب ایزوله می‌شود و حفره دسترسی در دندان ایجاد می‌گردد تا دسترسی به کانال‌های ریشه فراهم شود. سپس با استفاده از ابزارهای روتاری یا دستی و بزرگنمایی (مانند میکروسکوپ دندانپزشکی)، کانال‌ها شناسایی، پاکسازی و شکل‌دهی می‌شوند تا بقایای بافت پالپی و عفونت‌ها از بین بروند.
پس از پاکسازی و ضدعفونی کانال‌ها با محلول‌های شست‌وشو مانند هیپوکلریت سدیم، کانال‌ها با استفاده از مواد پرکننده مانند گوتاپرکا پر می‌شوند. سپس حفره دسترسی با مواد پرکننده مناسب بسته می‌شود. در پایان، در صورت نیاز، مراحل ترمیم یا قرار دادن روکش برای دندان انجام شده تا عملکرد و زیبایی دندان حفظ شود.
خلاصه
به طور خلاصه، یکی از جنبه های اساسی درمان ریشه، درمان تمام کانال های دندان است، نه فقط برخی از کانال‌ها. به این ترتیب، درمان کانال MB2 در مولرهای فک بالا ضروری است. باید انتظار داشت که کانال MB2 تقریباً در تمام دندان های مولر فک بالا پیدا شود. با این حال، مکان یابی و درمان کانال اغلب دشوار است زیرا اغلب در زیر قفسه عاج پنهان شده و تمایل به پیدا شدن ندارد. داشتن ابزار مناسب و دانستن اینکه کجا باید به دنبال این کانال بگردید بسیار مهم است، که در این راهنما از وب سایت دکتر صفورا امامی، به طور کامل در مورد آن صحبت کردیم.
