درمان ریشه یا همان «روت کانال تراپی» که به فارسی به آن «درمان روت کانال» هم اطلاق می‌شود، به منظور تسهیل درک عموم جامعه، با نام عصب کِشی یا عصب کُشی در میان مردم استفاده می‌شود. در این فرآیند، بیمار با دندانی که به دلیل درد یا عفونت آسیب دیده است، به دندانپزشک مراجعه می‌کند.
دندانپزشک جهت درمان، دندان بیمار را تراش می‌دهد تا به عمق دندان (پالپ دندان) که به‌طور عامیانه عصب نامیده می‌شود، دسترسی پیدا کند. پالپ دندان مجموعه‌ای از عروق و اعصاب است که وظیفه تغذیه و خونرسانی به دندان را برعهده دارد. از این رو، اصطلاح «عصب کشِی» به واقعیت می‌تواند منطبق باشد. با این حال، به دلیل اینکه در این فرآیند واقعاً عصب دندان از بین می‌رود و دندان به یک عضو غیرفعال تبدیل می‌شود، اصطلاح «عصب کُشی» نیز قابل قبول است.
به هر حال برای درک بهتر این موضوع، در این مقاله به بررسی این روش دندان پزشکی خواهیم پرداخت تا متوجه شویم کدام اصطلاح عصب کشی دندان صحیح است؟ همراه ما باشید!
عصب کِشی یا عصب کُشی دندان، کدام درست است؟
واقعیت این است که در زبان علمی دندانپزشکی، اصطلاح عصب کِشی یا عصب کُشی دندان به طور رسمی وجود ندارد. اصطلاح علمی و آکادمیک برای این روش، «درمان کانال ریشه» یا به اختصار RCT (Root Canal Therapy) است. حتی اصطلاح «اندو» نیز برای ارجاع به درمان ریشه، اصطلاح صحیحی نیست. اصطلاح صحیح و دقیق این فرآیند «درمان اندودونتیک» است و استفاده از این اصطلاح نسبت به RCT نیز دقیق‌تر و صحیح‌تر است.
دندانپزشکان باید تلاش کنند که در ارتباط با بیماران از ترمینولوژی مناسب استفاده کنند. استفاده صحیح از ترمینولوژی به مدت طولانی می‌تواند به کمک از بین بردن تفاهم‌های نادرست و ابهامات بیماران بیانجامد. به‌عنوان مثال، اگر به‌جای اصطلاح «عصب کشی» از «درمان کانال ریشه» استفاده شود، به راحتی میتوان دلایل طولانی شدن فرآیند درمان و همچنین درد پس از آن را به بیماران توضیح داد.
با این حال عصب کُشی دندان درست تر است یا عصب کِشی؟
اما کدام یک از اصطلاح‌ها، یعنی «عصب کُشی» یا «عصب کِشی» دندان، دقیق‌تر است؟ با چند دلیل میتوان نشان داد که اصطلاح «عصب کِشی» دندان، اصطلاح صحیح‌تری نسبت به «عصب کُشی» است و بار عوامی و غیرعلمی کمتری دارد. در مورد یک دندان که به‌صورت نکروز و بدون علائم دردی باشد، منطقی نیست که مفهوم «کشتن» عصب را تصور کنیم. این مسئله ممکن است باعث پرسش بیمار شود که اگر دندان درد ندارد، چرا عصبش را می‌کشید؟
اصطلاح «عصب کِشی» با اغماض کمی می‌تواند به معنای پاکسازی (Cleaning) به‌کار رود، که یکی از مراحل علمی درمان کانال ریشه است. در این مرحله، علاوه بر اعصاب، عروق خونی، عروق لنفاوی و تمام اجزای تشکیل دهنده پالپ دندان به همراه عاج عفونی از کانال ریشه پاکسازی می‌شوند. به هر حال، تاکید می‌شود که دندانپزشکان تلاش کنند که از اصطلاحات علمی و صحیح (مانند درمان کانال ریشه) استفاده نمایند و این اصطلاحات را نیز به طور دقیق و مناسب به بیماران توضیح دهند. اما در صورت استفاده از دو اصطلاح غلط و رایج، بهتر است اصطلاحی را که کمتر اشتباه است، انتخاب کنیم.
چرا اصطلاح‌های عصب کِشی یا عصب کُشی به گونه‌ای رواج یافته‌اند؟
در مورد ریشه‌های این دو اصطلاح، باید ذکر کرد که به نظر می‌رسد این واژه‌ها به شیوه‌های مختلفی در جامعه مطرح شده‌اند. احتمالا اصطلاح «عصب کِشی» با این ایده که در این روش، عصب از ریشه دندان خارج می‌شود، و اصطلاح «عصب کُشی» با این اعتقاد که عصب درون ریشه دندان از بین می‌رود یا کشته می‌شود، به کار رفته‌اند.
به نظر می‌رسد که برخی از ابهامات و باورهای نادرستی که در مورد این درمان در جامعه وجود دارد، به رواج این اصطلاحات منجر شده باشد. این تصور که در این درمان فقط تمرکز بر کشیدن عصب از ریشه دندان یا از بین بردن عصب درون ریشه دندان است، می‌تواند منجر به این ابهامات شود.
درمان کانال ریشه چیست؟
درمان کانال ریشه یا به طور کوتاه RCT (Root Canal Therapy) یک فرآیند در حوزه دندانپزشکی است که با هدف درمان عوارض عمیق و پیچیده‌ای همچون التهاب یا عفونت عمقی داخل ریشه دندان انجام می‌شود. این فرآیند به باز کردن و پاکسازی کانال‌های ریشه دندان، تمیز کردن و از بین بردن باکتری‌ها و بافت‌های زنده یا نیمه‌مرده داخل ریشه دندان و سپس پر کردن کانال‌های ریشه با مواد پر کننده مناسب اطلاق می‌شود.
درمان کانال ریشه به دلیل عمق بالای عفونت‌ها یا التهاب‌ها در انطباق با بافت‌های داخلی دندان، یکی از درمان‌های پیچیده و مهم در دندانپزشکی به شمار می‌آید. این روش معمولاً با هدف نجات دندان از کشیدن و پاکسازی دستگاه ریشه انجام می‌شود.
مراحل عصب کٌشی یا عصب کِشی دندان!
مراحل عصب کشِی یا عصب کُشی یا درمان کانال ریشه به طور عمومی شامل مراحل زیر می‌شوند:
- دیاگنوز و تصویربرداری: در این مرحله، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای تصویربرداری مانند ایکس‌ری یا سی‌تی اسکن، مشکلات داخلی دندان را تشخیص می‌دهد. این مرحله یعنی عکس برداری از دندان برای تعیین عمق التهاب یا عفونت در کانال‌های ریشه بسیار مهم است.
- آماده‌سازی و ایجاد دسترسی: دندانپزشک دندان را باز می‌کند تا به کانال‌های ریشه دسترسی داشته باشد. این کار با هدف تمیز کردن و آماده‌سازی کانال‌های ریشه برای مراحل بعدی انجام می‌شود.
- پاکسازی و تمیزکاری: در این مرحله، کانال‌های ریشه با ابزارهای ویژه تمیز شده و بافت‌های مرده، عفونی و باکتری‌ها از داخل کانال‌ها برداشته می‌شوند. هدف از این مرحله حذف همه منابع عفونت و التهاب است.
- شکل‌دهی کانال‌ها: در این مرحله، کانال‌های ریشه به شکل‌های مناسب‌تر و قابل پر کردن توسط مواد پرکننده تغییر شکل می‌یابند. این اقدام باعث می‌شود تا مواد پرکننده به‌طور بهتری در کانال‌ها قرار گیرند.
- پرکردن کانال‌ها: پس از تمیزکاری و شکل‌دهی کانال‌ها، آن‌ها با مواد پرکننده خاصی مانند گوتاپرچه یا مواد مشابه پر می‌شوند. این مواد به عنوان مواد سد کننده کانال‌ها عمل می‌کنند و باعث جلوگیری از ورود باکتری‌ها به داخل کانال‌ها می‌شوند.
- بستن دندان: پس از پرکردن کانال‌ها، دندان با مواد مخصوصی بسته می‌شود تا از جذب باکتری‌ها به داخل دندان جلوگیری شده و دندان محکم شود.
در نهایت، در صورتی که درمان کامل و به درستی انجام شود، دندان از عفونت‌ها و التهابات بهبود پیدا کرده و مشکلاتی مانند درد و عوارض ناشی از آن به طور موثر کنترل می‌شوند.
متد روز دنیا؛ درمان ریشه دندان با میکروسکوپ توسط دکتر صفورا امامی
اگر عصب دندان خارج می‌شود، چرا هنوز دندان درد وجود دارد؟
اگر عصب دندان خارج شده است، درد دندان می‌تواند به دلایل زیر هنوز وجود داشته باشد:
- التهاب باقی مانده: گاهی اوقات، علائم التهابی یا عفونت می‌توانند در بافت‌های اطراف دندان باقی بمانند. این موارد ممکن است به دلیل وجود باکتری‌ها یا بافت‌های التهابی در اطراف دندان باشند که هنوز به درستی تمیز نشده‌اند.
- عفونت در پوسته نرم دندان: اگر عصب دندان به علت التهاب یا عفونت پیشین کشته شده باشد و در ادامه بافت پوسته نرم دندان نیز تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است درد همچنان ادامه داشته باشد.
- آسیب به بافت‌های اطراف: هنگام انجام درمان کانال ریشه، ممکن است به طور تصادفی به بافت‌های اطراف دندان، مثل بافت لثه یا استخوان، آسیب وارد شود که موجب درد و تحریک خواهد شد.
- تعداد جلسات درمان: در برخی موارد، درمان کانال ریشه به چندین جلسه تقسیم می‌شود. اگر فرآیند درمان به طور کامل تکمیل نشده باشد، ممکن است درد دندان باقی بماند.
- پیچیدگی درمان: در برخی موارد، به دلیل پیچیدگی عواملی مانند تشکیل موادی در کانال‌های ریشه یا وجود فضاهای مخفی در دندان، درمان کانال ریشه ممکن است به طور کامل موفق نباشد و درد همواره وجود داشته باشد.
به هر حال، اگر پس از انجام درمان کانال ریشه هنوز درد ادامه دارد یا شدت یافته است، بهتر است به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا علت درد را تشخیص داده و درمان مناسبی ارائه دهد.
مراقبت‌های پس از درمان کانال ریشه
مراقبت‌های پس از درمان کانال ریشه به منظور حفظ و بهبود وضعیت دندان و جلوگیری از عوارض پس از درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغذیه مناسب: در روزهای اول پس از درمان، ممکن است دندان درد و یا حساسیت به خوردن مواد داغ یا سرد وجود داشته باشد. در این مواقع، بهتر است غذاهای نرم و گرم‌تر مصرف کنید تا دندان‌های حساس را تحریک نکنید.
- مصرف داروها به صورت دقیق: اگر دندانپزشک شما دارویی برای کنترل درد یا التهابات تجویز کرده است، حتماً باید به دقت آن را مصرف کرده و نکات مرتبط با داروها را رعایت کنید.
- بهداشت دهانی دقیق: مراقبت صحیح از دندان‌ها و لثه خود با مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به جلوگیری از ایجاد عفونت و التهاب کمک می‌کند.
- جلوگیری از فشار و ضربه‌های ناگهانی: سعی کنید از دندان‌های مورد درمان با استفاده از دندان‌هایی که به آن‌ها ضربه نمی‌زنند یا فشار نمی‌آورند، محافظت کنید. مثلاً این که در زمان جویدن مواد غذایی به دندان‌های درمان‌شده ضربه نزنید.
- مراجعه منظم به دندانپزشکی: پس از درمان کانال ریشه، بهتر است برنامه‌های دندانپزشکی منظم را دنبال کنید. این شامل فرآیند شامل بررسی منظم وضعیت دندان‌ها و کانال‌های ریشه است.
- گزارش به دندانپزشک در مورد علائم ناشی از درمان: اگر درد، حساسیت یا علائم غیرمعمول دیگر پس از درمان ادامه دارند یا شدت یافته‌اند، باید به دندانپزشک خود گزارش دهید تا وضعیت شما را بررسی کرده و در صورت لزوم تغییرات لازم را انجام دهد.
پس از انجام درمان کانال ریشه، رعایت مراقبت‌های فوق می‌تواند به بهبود سریع‌تر و موفق‌تر مراحل بهبودی کمک کرده و در نهایت دندان شما را از عوارض ناشی از درمان حفاظت نماید.
نکات پایانی
در نهایت در ارتباط با دو اصطلاح عصب کٌشی یا عصب کِشی میتوان گفت، هر دوی اصطلاحات به‌صورت رایج استفاده می‌شوند. اما استفاده از این دو اصطلاح می‌تواند ابهاماتی را برای بیماران و مراجعان دندانپزشکی ایجاد کند. سوالات مراجعه‌کنندگانی که به تازگی درمان ریشه دندان را تجربه کرده‌اند و از دندانپزشک می‌پرسند که اگر عصب دندانم کامل کشیده شده، پس چرا بعد از درمان هنوز درد دارند؟ یا ممکن است کسانی که قبلاً عصب کشی داشته‌اند و در حال حاضر دندان درد دارند، سوال کنند که آیا ممکن است عصبی در ریشه باقی مانده باشد که باعث درد می‌شود؟ و سوالات مشابه این موارد.
به طور کلی، توصیه می‌شود که دندانپزشکان از اصطلاحات علمی و دقیق‌تر مانند «درمان کانال ریشه» که در این نوشتار از وب سایت دکتر صفورا امامی، در مورد آن صحبت کردیم، استفاده کنند تا به ابهامات کمتری منجر شده و بیماران را به خوبی توجیه کنند. اما در صورت استفاده از اصطلاحات نادرست و رایج، بهتر است از اصطلاحی که کمتر اشتباه است، استفاده شود. شما از کدام اصطلاح بیشتر استفاده میکنید؟! آن را در قسمت نظرات این پست بیان کنید.
