برای حفظ سلامت دهان و دندان، آگاهی از آناتومی و رشد دندان‌ها در دهان بسیار مهم است. با درک محیط طبیعی دهان و یادگیری تشخیص شرایط غیرطبیعی، می‌توانید بهداشت دهان و دندان را به خوبی حفظ کرده و علائم هشداردهنده اولیه مشکلات یا بیماری را تشخیص دهید. مداخله زودهنگام می‌تواند تفاوت بزرگی در اصلاح مسائل بهداشتی قبل از تبدیل شدن به یک مشکل بزرگ ایجاد کند.
در این مقاله از وب سایت دکتر صفورا امامی سعی کرده‌ایم اطلاعات مفیدی در مورد آناتومی و رشد دندان‌ها به شما ارائه دهیم. اگر شما در زمینه بهداشت دهان و دندان خود نیاز به راهنمایی یا معاینه دارید، برای تعیین وقت ملاقات و ویزیت می‌توانید با شماره تلفن‌های مطب دکتر امامی (02126255102 و 02126255088) تماس بگیرید.
آناتومی دهان و دندان
شکل گیری آناتومی دهان و دندان در مراحل اولیه رشد جنین صورت می‌گیرد. دهان نه تنها در گفتار بلکه نقش مهمی در سیستم گوارش دارد. آناتومی طبیعی دهان شامل حفره دهان است که از کام سخت و نرم تشکیل شده‌اند. مخاط یا بافت‌های پوشاننده بخش‌های فوقانی و تحتانی دهان و همچنین بافت‌های پوشاننده گونه‌های داخلی، لثه اطراف دندان‌ها، زبان، لوزه‌ها و منافذ غدد بزاقی، نوارهای کوچک بافتی که از بالا و کناره‌های حفره دهان به سمت داخل گونه و هر دو بافت لب بالا و پایین کشیده می‌شوند، فرنوم نامیده می‌شوند. در مورد خود دندان‌ها، آنها از لایه‌هایی تشکیل شده اند که بیرونی ترین لایه مینای دندان است و به دنبال آن عاج و پالپ قرار دارند. در داخل پالپ، اعصاب و عروق خونی قرار دارند که به سمت ریشه منتهی می‌شوند.
افراد از دندان‌های خود برای گاز گرفتن و جویدن غذا استفاده می‌کنند، این موارد، اولین قدم در هضم غذا هستند. دندان‌های نیش بلند و تیز غذا را پاره می‌کنند (مانند گوشت)؛ دندان‌های آسیاب پهن و مسطح غذا را آسیاب و له می‌کنند. در حالی که ما غذا را می‌جویم، زبان غذا را به دندان‌ها فشار می‌دهد و بزاق به هضم غذا کمک و غذا را خیس می‌کند. دندان‌ها همچنین به ما کمک می‌کنند تا صداهای خاصی را بیان کنیم.
20 دندان شیری معمولاً در سن 6 ماهگی ظاهر می‌شوند و همه باید تا 30 ماهگی در جای خود قرار گرفته باشند. پس از این دندان‌ها، 32 دندان دائمی یکی یکی ظاهر می‌شوند که از حدود 6 سالگی شروع به درآمدن می‌کنند. دوره 6 تا 11 سالگی را مرحله دندان مختلط می‌نامند که در آن هم دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی وجود دارد. زمان رویش دندان یکی از شاخص‌های سن اسکلتی است و ممکن است عقب ماندگی رشد را شناسایی کند یا سن را برای اهداف پزشکی قانونی تعیین کند.
دندان‌های شیری
بیشتر نوزادان بدون هیچ دندانی به دنیا می‌آیند. دندان‌ها در داخل لثه‌ها شکل می‌گیرند. 20 دندان شیری از حدود 6 ماهگی تا یک سالگی کودک، رشد می‌کند
دندان‌های دائمی
دندان‌های شیری می‌افتند و با 32 دندان دائمی (که به آن دندان بالغ نیز می‌گویند) جایگزین می‌شوند. این رویش، در طول زمان، از زمانی که کودک از حدود 6 تا 14 سالگی است، اتفاق می‌افتد.با تشکیل یک دندان دائمی در زیر لثه و در استخوان فک، ر یشه‌های دندان شیری که جایگزین آن می‌شود، حل می‌شوند؛ سپس دندان شیری لق شده و می‌افتد. در نهایت دندان دائمی فضا را پر می‌کند.
دندان عقل
دندان عقل (که به آن دندان آسیاب سوم نیز گفته می‌شود) دندان‌های آسیاب هستند که معمولاً در سنین 17 تا 21 سالگی رویش پیدا می‌کنند.
واژه نامه دندان
- نیش (همچنین کاسپید نامیده می‌شود): یک نوع دندان که دارای یک نقطه (که به آن دندان نیش نیز می‌گویند) و یک ریشه هستند. از دندان‌های کاسپید برای نگه داشتن و پاره کردن غذا استفاده می‌شود. بزرگسالان 4 دندان نیش دارند (2 دندان در فک بالا و 2 دندان در فک پایین)
- سمنتوم: لایه‌ای از بافت سخت، زرد رنگ و استخوان مانند که ریشه دندان را می‌پوشاند. سمنتوم یا سیمان به نگه داشتن دندان در سوکت کمک می‌کند. سمنتوم حاوی غشای پریودنتال است.
- تاج: قسمت قابل مشاهده دندان را تاج می‌گویند.
- عاج: بافت سخت اما متخلخلی که در زیر مینا و سمنتوم دندان قرار دارد. عاج سخت‌تر از استخوان است.
- مینا: سطح بیرونی سخت، براق و سفید دندان را مینا گویند.
- لثه: بافت نرمی که پایه دندان‌ها را احاطه کرده است.
- ثنایا: نوعی دندان با لبه باریک در جلو فک است. از ثنایا برای برش غذا استفاده می‌شود. دندان ثنایا 1 ریشه دارد. انسان بالغ دارای 8 دندان ثنایا (4 دندان در فک بالا و 4 دندان در فک پایین) است.
- مولار یا آسیاب: یک دندان پهن و صاف که در پشت دهان انسان‌ها یافت می‌شود. دندان‌های آسیاب هنگام جویدن، غذا را آسیاب می‌کنند. مولرهای فک بالا دارای 3 ریشه و دندان‌های آسیاب فک پایین دارای 2 ریشه هستند. بزرگسالان دارای 12 دندان آسیاب می‌باشند (6 دندان در فک بالا و 6 دندان در فک پایین).
- اعصاب: اعصاب سیگنال‌هایی را (پیام‌هایی مانند گرما، سرما یا درد را منتقل می‌کنند) به مغز ارسال می‌کنند.
- غشای پریودنتال یا رباط: بافت گوشتی بین دندان و حفره آن که دندان را در جای خود نگه می‌دارد. الیاف غشای پریودنتال در داخل سمنتوم جاسازی شده است.
- پرمولر (همچنین دو لختی نامیده می‌شود): نوع دندان است که بین دندان نیش و مولر قرار دارد. دندان دو لختی دارای 1 ریشه است و دارای دو نقطه (کاسپ) در بالا هستند. بزرگسالان دارای 8 دندان پرمولر می‌باشند (4 دندان در فک بالا و 4 دندان در فک پایین).
- پالپ: به مرکز نرم دندان پالپ گفته می‌شود. پالپ حاوی عروق خونی و اعصاب است و عاج را تغذیه می‌کند.
- ریشه: لنگر دندانی که به استخوان فک کشیده می‌شود. تعداد ریشه‌ها از یک تا چهار است.
بیشتر بخوانید؛ درمان پالپ زنده دندان
بافت‌های محافظت کننده از دندان
لثه دندان‌ها را در پایه تاج آنها احاطه کرده است. برجستگی‌های آلوئولی استخوان ترابکولار حاوی سوکت‌هایی برای دندان‌ها هستند. پریودنتیم شامل بافت‌هایی است که از دندان‌ها حمایت می‌کنند. لثه، چسبندگی اپیتلیال، چسبندگی بافت همبند، رباط پریودنتال و استخوان آلوئول را شامل می‌شود.
فک پایین و فک بالا از برجستگی‌های آلوئولی حمایت می‌کنند و دندان‌ها را در خود جای می‌دهند. غدد بزاقی نیز از دندان‌ها محافظت می‌کند. زبان غذا را بین سطوح آسیاب هدایت می‌کند و به تمیز کردن دندان‌ها کمک می‌کند. فک بالا عصب را از عصب فک بالا دریافت کرده و عصب فک پایین که سومین و تحتانی‌ترین بخش عصب سه قلو است، فک پایین را عصب‌دهی می‌کند.
عوامل مؤثر بر رشد دندان و شکل‌گیری آن
شکل گیری دهان و دندان در 6 الی 8 هفته اول رشد جنین اتفاق می‌افتد و می‌تواند تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی باشد. رشد طبیعی دندان در طی چند سال اتفاق می‌افتد؛ زمانی که نوزاد متولد می‌شود، دندان‌های اصلی او در استخوان فک وجود دارد. در حالی که دندان‌های دائمی قبل از تولد شروع به رشد می‌کنند، اما معمولاً تا حدود سن 6 سالگی رویش ندارند.
نظارت بر رشد اولیه دندان و حفظ بهداشت خوب دهان و دندان، در تمام مراحل زندگی برای حفظ سلامت آن بسیار مهم است. این یک تصور غلط رایج است که از دست دادن دندان‌ها بخشی از روند پیری است. با درک درستی از دندان‌ها و محافظت صحیح از آنها، می‌توان دندان‌های اصلی را مادام العمر حفظ کرد.
کاری که دهان و دندان انجام می‌دهند.
هضم و اصلاح صدا ممکن است اولین چیزهایی باشد که به ذهن شما خطور می‌کند، اما بخش‌هایی از دهان به این عملکردها کمک می‌کنند. در حالی که غدد بزاقی بخشی از حفره دهان نیستند، اما با دندان و زبان کار می‌کنند تا بزاق را با غذا برای هضم مخلوط کنند. زبان ما را قادر می‌سازد تا صداهای حروف مختلفی را بسته به نحوه تعامل آن با لب‌ها، دندان‌ها و کام ایجاد کنیم و به ما امکان می‌دهد از طریق صحبت کردن با هم ارتباط داشته باشیم. همچنین با شایع ترین بیماری های دهان و دندان بیشتر آشنا شوید.
مشکلات و اختلالات دهان
همانطور که در مورد آناتومی و رشد طبیعی دهان آموختید، به همان اندازه مهم است که با برخی از مشکلات و اختلالات دهان آشنا شوید. در حالی که نمی‌توان از برخی اختلالات مانند شکاف کام پیشگیری کرد، اما راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهان و همچنین مشکلات شایع‌تری مانند التهاب لثه، پریکرونیت که التهاب بافت اطراف دندان عقل یا بیماری جدی پریودنتال است، وجود دارد. این مشکلات، می‌توانند منجر به از دست دادن زودرس دندان شوند. بهداشت ضعیف دهان با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است. سایر شرایط سلامتی، مانند دیابت، ممکن است خطر ابتلا به ژنژیویت و بیماری پریودنتال را افزایش دهد.
همانطور که روزانه مسواک می‌زنید و نخ دندان می‌کشید، مهم است که برای معاینه سالانه دهان، زبان و لثه خود به دندانپزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان هر گونه مشکل، شانس شما را برای اجتناب از عوارض و به دست آوردن بهترین نتیجه از درمان افزایش می‌دهد.
مشکلات و اختلالات دندان
با رعایت مداوم بهداشت دهان و دندان و انجام معاینات منظم می‌توان از بسیاری از مشکلات و اختلالات رایج دندان پیشگیری کرد. دندان‌های عقل، دندان‌هایی هستند که بیشترین احتمال ایجاد مشکلاتی مانند نهفتگی یا عفونت را دارند. مال اکلوژن، مانند تراکم بیش از حد دندان‌ها، اختلال دیگری است که نیاز به مداخله حرفه‌ای دارد. دندان‌های حساس برای خیلی‌ها مشکل‌ساز است و درمان بستگی به علت آن دارد. حتی یک عادت بد مانند دندان قروچه که جزئی به نظر می‌رسد، می‌تواند یک مشکل واقعی باشد؛ سایش مداوم دندان‌ها می‌تواند منجر به از بین رفتن سطح دندان، درد فک و حتی شکستگی یا بریدگی دندان‌ها شود.
شما می‌توانید با مراجعه منظم به دندانپزشک از بروز این گونه مشکلات جلوگیری کرده و دندان‌های خود را مادام العمر حفظ کنید. اگر برای معاینه یا رسیدگی به مشکلات دندانی خود نیاز به راهنمایی و مشاوره دارید، با ما در کلینیک دکتر صفورا امامی تماس گرفته و در سریع‌ترین زمان ممکن برای معاینه در مطب حاضر شوید.
