جراحی ریشه دندان عفونی: آبسه دندان یک جیب پر از چرک و آلودگی است که در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود و می‌تواند به دلایل مختلفی در نقاط مختلف دندان ایجاد شود. آبسه پریودنتال در لثه‌ها و در کنار ریشه دندان اتفاق می‌افتد در حالی که یک آبسه پری اپیکال در انتهای ریشه رخ می‌دهد.
آبسه دندان پری اپیکال، معمولاً به دلیل حفره دندان درمان نشده، آسیب دیدگی و یا کار دندانپزشک قبلی اتفاق می‌افتد. دندانپزشکان با تخلیه و خلاص شدن از شر عفونت، آبسه دندان را درمان می‌کنند. آن‌ها ممکن است با درمان کانال ریشه، دندان شما را نجات دهند. اما در برخی موارد هم درمان پاسخگو نیست و باید دندان کشیده شود. اگر آبسه دندان جدی گرفته نشده و درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی یا حتی تهدید کننده زندگی شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص علائم بروز عفونت دهان و دندان، روش‌های درمان آن و جراحی ریشه دندان عفونی، ادامه این مطلب را از دکتر صفورا امامی متخصص جراحی ریشه و کانال، دنبال کنید.
بیشتر بخوانید؛ مراقبت های پس از جراحی ریشه دندان
علائم عفونت دندان و ریشه دندان
بسیاری از مواقع اگر متوجه عفونت دندان شویم و ریشه دندان عفونی نشود و آسیب نبیند نیازی به جراحی برای ریشه دندان نیز نخواهد بود و معملا اگر در ابتدا عفونت تشخیص داده شود ، نیازی به جراحی ریشه نخواهد بود . اگر درد ضربان دار دندان شما درمان نشود، ممکن است آلوده شده باشد. اگر دندان آلوده شده و تحت درمان قرار نگیرد، عفونت می‌تواند به مکان‌های دیگر بدن گسترش یابد.
علائم عفونت دندان و ریشه دندان آلوده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد دندان تپنده
- درد تپنده در استخوان فک، گوش یا گردن یا به طور معمول در همان طرف درد دندان
- دردی که هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شود
- حساسیت به فشار در دهان
- حساسیت به غذاها و نوشیدنی‌های خیلی گرم و یا خیلی سرد
- ورم گونه و غدد لنفاوی حساس یا متورم در گردن
- تب
- بوی بد دهان و طعم ناخوشایند در دهان که علائم انتشار عفونت دندان به بدن هستند.
اگر دندان آلوده درمان نشود، ممکن است عفونت در جای دیگری از بدن شما گسترش یابد که به طور بالقوه تهدید کننده زندگی است. علائم و نشانه‌های گسترش عفونت دندان به بدن عبارتند از: احساس بد داشتن، سردرد، خستگی، سرگیجه و تب، گرگرفتگی پوست، تعریق، لرز، تورم صورت و تورمی که باعث می‌شود دهان کاملاً باز بماند، تورمی که مانع تنفس می‌شود، کم آب شدن بدن و کاهش دفعات ادرار، ادرار تیره‌تر، گیجی، افزایش ضربان قلب، ضربان نبض سریع، سبکی سر، افزایش میزان تنفس (بیش از ۲۵ تنفس در دقیقه)، درد معده و اسهال استفراغ.
چگونه دندان عفونی می‌شود؟
هنگامی که باکتری از طریق تراشه، ترک یا حفره وارد دندان می‌شود، دندان را آلوده می‌کند. در صورت رعایت نکردن یک سری موارد، فاکتور خطر ابتلا به عفونت دندان افزایش می‌یابد. مواردی از قبیل بهداشت نامناسب دندان از جمله مسواک نزدن دوبار در روز و نخ دندان نکشیدن، یک رژیم غذایی با قند بالا از جمله خوردن شیرینی و نوشیدن نوشابه، خشکی دهان که اغلب به دلیل افزایش سن یا به عنوان یک عارضه جانبی از برخی داروها ایجاد می‌شود، باعث ایجاد عفونت دندان می‌شود.
بهتر است با مشاهده نشانه‌های آبسه دندان که شامل درد شدید دندان به صورت مداوم و ضربان‌دار به استخوان فک، گردن و گوش، حساسیت به گرما و سرمای شدید، حساسیت به فشار، جویدن یا گاز گرفتن، تب، ورم صورت یا گونه، غدد لنفاوی نرم و متورم زیر فک یا گردن، نشت مایعی بد بو و بد مزه در صورت پارگی آبسه در دهان، مشکل در تنفس و بلعیدن، هر چه سریع‌تر نزد یک دندانپزشک بروید.
درمان و جراحی ریشه دندان عفونی به چه طریقی انجام می‌شود؟
هدف از درمان، خلاص شدن از شر عفونت است. برای رسیدن به این هدف، دندان پزشک شما ممکن است آبسه را باز کرده و آن را تخلیه کند. دندانپزشک یک برش کوچک در آبسه ایجاد می‌کند و اجازه می‌دهد چرک تخلیه شود و سپس به شما می‌گوید که محل را با آب نمک بشویید. گاهی اوقات یک تخلیه لاستیکی کوچک قرار می‌دهد تا در حالی که تورم کاهش می‌یابد، منطقه را برای تخلیه باز نگه دارد.
جراحی ریشه دندان هم یک روش معمول است که برای از بین بردن عفونت و درمان دندان استفاده می‌شود. برای انجام این کار، دندانپزشک با فرو رفتن در دندان شما، بافت مرکزی دندان بیمار یعنی پالپ را برداشته و آبسه را تخلیه می‌کند. سپس اتاق پالپ دندان و کانال‌های ریشه را پر و مهر و موم می‌کند. دندان ممکن است برای تقویت آن به تاج نیاز داشته باشد. به خصوص اگر این یک دندان پشتی باشد که به مقاومت بالاتری نیاز دارد. اگر از دندان ترمیم شده خود به درستی مراقبت کنید، می‌توانید آن را تا آخر عمر داشته باشید و هیچ‌گاه دندان شما دچار آسیب یا عفونت مجدد نخواهد شد.
البته در مواردی هم که راهی برای نجات دندان آسیب دیده وجود نداشته باشد، دندانپزشک دندان شما را می‌کشد و آبسه را تخلیه می‌کند تا از شر عفونت خلاص شوید. پس از آن احتمالا آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. اگر عفونت محدود به محل آبسه باشد، ممکن است نیازی به آنتی بیوتیک نباشد. اما اگر عفونت به دندان‌های اطراف، فک یا مناطق دیگر شما سرایت کرده باشد، دندانپزشک احتمالاً یک نوع آنتی بیوتیک را برای جلوگیری از گسترش بیشتر آن تجویز می‌کند. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، ممکن است آنتی بیوتیک را نیز توصیه کند. علاوه بر این، دندانپزشک شما ممکن است یک سری مراحل دیگر را برای کمک به کاهش ناراحتی و درد دندان توصیه کند. مثلا اینکه دهان خود را با آب نمک گرم بشویید و در صورت نیاز از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.
عفونت کانال ریشه، علائم، علل، درمان و پیشگیری
گاهی اوقات عفونت کانال ریشه ممکن است پس از انجام یک عمل جراحی ریشه دندان ایجاد شود. جراحی ریشه دندان یک روش دندانپزشکی بسیار رایج است. اما آیا باید نگران عفونت کانال ریشه پس از عمل باشید و آیا ممکن است عوارض احتمالی، بعد از جراحی ریشه وجود داشته باشد؟
در حقیقت باید بررسی شود که چگونه عفونت کانال ریشه را بشناسیم. چه عواملی باعث می‌شود این علائم عفونی به وجود بیایند و چگونه تحت درمان قرار گرفته شوند؟
عفونت کانال ریشه چیست؟
دندان‌ها تا انتها محکم نیستند و از لایه‌ها تشکیل شده‌اند. به سطح سخت و بیرونی دندان مینا گفته می‌شود. لایه داخلی عاج نامیده می‌شود که یک بافت متخلخل تقریباً اسفنج مانند است. در مرکز هر دندان، مجموعه‌ای از بافت نرم به نام پالپ وجود دارد که شامل اعصاب و عروق خونی است و به دندان اجازه رشد می‌دهد و پر است از سلول‌هایی به نام Odontoblasts است که دندان را سالم نگه می‌دارد.
جراحی ریشه دندان عفونی، پالپ دندان را که در اثر پوسیدگی دندان، عفونت ریشه و یا جراحات دیگر آلوده شده و آسیب دیده است را از بین می‌برد. جراحی ریشه می‌تواند دندان‌ها را نجات دهد و یک راه حل بسیار ایمن در نظر گرفته می‌شود. عفونت کانال ریشه پس از جراحی ریشه معمول نیست و احتمال عفونی شدن دندان حتی پس از انجام جراحی ریشه نیز بسیار کم است.
دندانپزشک هنگام عمل جراحی، ریشه دندان آلوده یا مرده بافت را تمیز کرده و مواد قدیمی پرکننده ریشه یا دارویی را که ممکن است از قبل در ریشه بوده پاک می‌کند. بعد از آن منطقه را خشک کرده و سپس فضای تازه و تمیز شده را با یک ماده پرکننده پلیمری ایمن و مبتنی بر لاتکس پر می‌کند. متخصص اندودنتیست برای محافظت از دندان و ترمیم دندان از عفونت، از مواد پرکننده مانند آمالگام یا کامپوزیت استفاده می‌کند. در صورت لزوم مقداری از مینای دندان را خارج کرده و یک تاج دائمی بر روی دندان قرار می‌دهد تا از عفونت‌های بعدی دندان جلوگیری شود.
نکاتی برای جلوگیری از عفونت کانال ریشه
چندین کار وجود دارد که شما می‌توانید برای جلوگیری از عفونت کانال ریشه انجام دهید. این کارها شامل مراقبت‌های دندان بعد از عمل است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و یک بار در روز نخ دندان بکشید. چند روز اول بعد از درمان ریشه، از دهان شویه ملایم و ضدعفونی کننده استفاده کنید و بعد از آن نیز به همان دفعاتی که می‌خواهید استفاده کنید. برای درمان درد پس از درمان از داروی مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. در اسرع وقت، برای تاج نهایی یا ترمیم دائمی به دندانپزشک خود مراجعه کنید. با این کار، کانال ریشه در برابر باکتری‌ها مهر و موم شده و دندان شما را از عفونت مجدد محافظت می‌کند. حداقل دو بار در سال برای معاینه دندان‌هایتان نزد دندانپزشک رفته و دندان‌ها را جرم گیری کنید. این مراقبت‌ها را انجام دهید تا دندان‌های شما به طور کلی سالم باشند، زود خراب نشده و یا دچار عفونت نشوند. اما در هر حال، در صورت مشاهده علائم اولیه عفونت، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید.
به طور کلی عفونت کانال ریشه بعد از جراحی ریشه دندان نادر است. اما ممکن است بعد از انجام عمل ریشه دندان، علائم اولیه عفونت رخ دهد. اگر گمان می‌کنید کانال ریشه شما آلوده شده است، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید تا درمان شود. ممکن است هنگام مراجعه به دندانپزشک این سوال برای شما پیش بیاید که در هنگام مراجعه فوری به آنجا چه انتظاراتی دارید. آیا دندان آسیب دیده یا عفونی شده شما نیاز به کشیدن دارد؟ آیا دندان شما آسیب خواهد دید و آن را از دست می‌دهید؟ در واقع باید گفت که همیشه قبل از کشیدن دندان، دندانپزشک تمام تلاش خود را برای نجات دندان‌های آسیب دیده انجام خواهد داد. البته در مواردی که دندان به شدت آسیب دیده باشد، دندانپزشک راهی جز کشیدن دندان ندارد.
همه دندانپزشکان در صورت لزوم، ممکن است مجبور به کشیدن دندانی که به شدت آسیب دیده و آلوده شده است باشند. البته دندانپزشکان آموزش دیده و مجرب، طیف وسیعی از موارد اضطراری دندانپزشکی را به صورت ماهرانه کنترل می‌کنند و بهترین روش را برای بازگرداندن لبخند و تسکین درد و ناراحتی شما تعیین می‌کنند.
چرا در بعضی موارد به طور اضطراری باید دندان عفونی شده کشیده شود؟
چند دلیل وجود دارد که ممکن است بیمار نیاز به کشیدن دندان به صورت فوری داشته باشد. یکی از شایع‌ترین آن‌ها، ضربه‌های دندانی است. اگر دندان شما آسیب جدی دیده باشد و یا شکسته شده باشد، نجات آن همیشه ممکن نیست. کشیدن دندان‌های اورژانسی نیز گاهی اوقات برای دندان‌های آلوده و عفونی شده نیز لازم است. دندان‌های آلوده و دارای عفونت می‌توانند، در اثر ترک خوردن دندان که باعث پالپ زیرین می‌شود یا حفره‌ای که لایه‌های خارجی مینا و عاج دندان شما را از بین می‌برد ایجاد شود. در بیشتر مواقع، می‌توان با درمان کانال ریشه و جراحی ریشه، دندان دارای عفونت را نجات داد. اما در موارد شدید ممکن است کافی نباشد و دندان نیاز به کشیدن و جایگزینی داشته باشد.
چه موقع باید با پزشک خود تماس بگیرید؟
اگر شما، فرزندتان یا نوزادتان در اثر درد دندان، تب شدید دارید، باید با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین درد قفسه سینه، تنفس دشوار، سردرگمی ذهنی، حساسیت غیر معمول به نور، تشنج، بروز بثورات پوستی بدون دلیل و استفراغ مداوم از علائمی هستند که به شما نشان می‌دهند باید هر چه سریع‌تر نزد یک دندانپزشک بروید.
در صورت مشاهده علائم و نشانه‌هایی که در بالا به آن اشاره شد، هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر تب و تورم در صورت خود دارید و نمی‌توانید به دندانپزشک بروید، به اورژانس مراجعه کنید. همچنین اگر در تنفس یا بلعیدن غذا مشکل دارید، حتماً به اورژانس مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان دهد که عفونت به عمق فک و بافت اطراف و یا حتی به سایر مناطق بدن گسترش یافته است و می‌تواند خطرات و عوارض جدی بعدی را با خود به همراه داشته باشد.
در این مقاله از دکتر صفورا امامی، در خصوص جراحی ریشه دندان عفونی بحث شد. اما همه دندان‌درد‌ها جای نگرانی جدی ندارند. اما اگر دندان درد دارید، بهتر است قبل از بدتر شدن آن به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر درد دندان شما بیش از یک روز طول کشید یا با علائم دیگری مانند تب، مشکل تنفس، مشکل در بلعیدن، قرمزی لثه، مشکل در جویدن یا گاز گرفتن همراه بود، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
شما اگر بهداشت دهان و دندان خوبی نداشته باشید، در معرض ابتلا به عفونت دندان هستید. بنابراین از دندان‌های خود به خوبی مراقبت کنید. با خمیردندان‌های حاوی فلوراید و حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک کنید و حداقل روزی یک بار نخ دندان بکشید. مصرف قند را کاهش دهید، داشتن رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات را فراموش نکنید. از مصرف محصولات دخانیات اجتناب کنید. علاوه بر این، نوشیدن‌اب فلور شده و پیگیری مراقبت‌های حرفه‌ای دندانپزشکی را در برنامه خود قرار دهید. فراموش نکنید در صورت عدم درمان آلودگی، عفونت دندان به طور بالقوه می‌تواند به مناطق دیگر بدن شما منتقل شده که یک تهدید جدی برای سلامتی بدن است.
