دندان‌های عقل سومین دندان‌های آسیایی هستند که با رشد غیرعادی در زیر لثه باعث ایجاد مشکلات دندانی می‌شوند. این دندان‌ها خیلی دیرتر از سایر دندان‌ها و معمولا در سنین 17 تا 25 سالگی ظاهر می‌شوند. البته در برخی از افراد ممکن است دندان عقل هیچ‌گاه رشد نکند. آنها آخرین مجموعه دندان‌هایی هستند که در دهان رشد می‌کنند و می‌توان آنها را در پشت دندان‌های مولر در پشت دهان مشاهده کرد.
مهم‌ترین ویژگی دندان عقل این است که بدون تشکیل خط مستقیم ظاهر می‌شوند و می‌توانند خمیدگی‌های زیادی داشته باشد. این نوع دندان‌ها می‌توانند در هنگام رشد روی دندان‌های دیگر فشار وارد کرده و درنتیجه باعث ایجاد یک مشکل دندانی به نام ازدحام بیش‌ازحد شوند. از سوی دیگر دندان‌های عقل معمولا بی‌فایده هستند.
به همین دلیل معمولا بیشتر دندانپزشکان توصیه می‌کنند که دندان عقل شما باید کشیده شود. در این مقاله به بررسی علل زود کشیدن دندان عقل پرداخته‌ایم و می‌خواهیم درباره راه‌های محافظت از این دندان صحبت کنیم. مهم‌ترین موضوع این است که شما انجام این فرایند را به یک متخصص بسپارید. دکتر صفورا امامی یکی از بهترین متخصصان درمان کانال ریشه است که با استفاده از آخرین ابزارها و روش‌های روز فرایندهای درمانی و ترمیمی دهان و دندان را انجام می‌دهد.
درباره اهمیت نگهداری دندان طبیعی بیشتر بخوانید.
چرا دندانپزشکان اقدام به کشیدن دندان عقل می‌کنند؟
در دوران باستان، اجداد انسان از دندان عقل برای جویدن بافت‌های گیاهی استفاده می‌کردند. در کاوش‌های باستان‌شناسی کشف شده است که انسان‌های نخستین فک بزرگ‌تری داشته‌اند که از دندان‌های بیشتری تشکیل شده بود. این موضوع به آنها کمک می‌کرد تا بتوانند برگ‌ها یا شاخه‌های گیاهان را خرد کنند. اما امروزه منابع غذایی ما حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات است که باعث شده فک ما نسبت به اجدادمان کوچک‌تر شود. به همین دلیل فضای کمتری برای دندان عقل ایجاد می‌شود.
ازآنجاکه امروزه رژیم غذایی ما حاوی غذاهای نرم‌تری است، دندان عقل تقریبا کارایی خود را از دست داده است. بااین‌حال این دندان هنوز هم در دهان ما رشد می‌کند. اگرچه تشخیص این موضوع که آیا شما نیاز به کشیدن دندان عقل دارید یا نه بر عهده دندانپزشک شما است، اما بیشتر دندانپزشکان ترجیح می‌دهند که به‌جای درمان این دندان، آن را بکشند. این موضوع بیشتر در زمانی اتفاق میافتد که دندان عقل به تهدیدی برای سلامت دهان و دندان شما تبدیل می‌شود.
دندان عقل می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری در دهان شما شود که ازجمله آنها می‌توان به آسیب به استخوان لثه، ازدحام بیش‌ازحد و عفونت دهان اشاره کرد. به همین دلیل بسیاری از دندانپزشکان ترجیح می‌دهند تا پیش از بروز چنین بیماری‌هایی این دندان را از دهان شما خارج کنند تا از آبسه کردن دندان ها جلوگیری کنند.
برخی از عوامل موثر بر کشیدن دندان عقل
عوامل مختلفی وجود دارند که یک دندانپزشک را ترغیب به کشیدن دندان عقل می‌کنند که در ادامه به بررسی آنها پرداخته‌ایم:
- جلوگیری از تاثیرات منفی بر روی سایر دندان‌ها
زمانی که دندان عقل از خط لثه عبور می‌کند، رشد باکتری می‌تواند باعث ایجاد عفونت، زخم‌های لثه و پوسیدگی دندان‌های دیگر شود. این تاثیرات می‌توانند منجر به ایجاد درد و التهاب شوند. وقتی دندان‌های عقل زمان زیادی را در دهان باقی بمانند، دندان‌های مجاور ممکن است در اثر تورم بافت‌های لثه و ایجاد التهاب بافت نرم به دلیل رشد باکتری‌ها دچار حفره شوند. بیمارانی که این دندان‌ها را زودتر بکشند، به‌ندرت دچار حفره در دندان‌های مجاور خواهند شد. بنابراین بهتر است با کشیدن به‌موقع دندان عقل از بروز این مشکلات جلوگیری خواهد شد.
دندان‌های عقل مستعد حفره هستند. زیرا قرار گرفتن آنها در پشت دهان، دسترسی به آنها را سخت‌تر می‌کند. از سوی دیگر در صورت ایجاد حفره، دسترسی به این دندان‌ها برای انجام اقدامات درمانی نیز دشوار خواهد بود. با کشیدن دندان عقل دیگر بیماران نگران ایجاد حفره در این دندان‌ها و نیاز به اقدامات درمانی سخت و دردناک نخواهند بود.
- جلوگیری از ازدحام بیش‌ازحد
یکی از رایج‌ترین مواردی که دندانپزشک در آن اقدام به کشیدن دندان عقل می‌کند، جلوگیری از بروز ازدحام در دندان‌ها است. بیشتر بیماران در فک خود قوس کافی برای جا دادن دندان‌های آسیای بیشتر ندارند. به همین دلیل وقتی دندان عقل شروع به رشد می‌کند، دندان‌های دیگر شروع به جمع شدن می‌کنند و تغییر حالت می‌دهند. بیمارانی که در سنین پایین برای اصلاح ناهماهنگی دندان‌ها اقدام می‌کنند، ممکن است با رویش دندان عقل مجددا دچار این مشکل شوند. اگر دندان عقل زود کشیده شود، از ایجاد ازدحام بیش‌ازحد جلوگیری می‌شود.
دندان‌های عقل تمایل بیشتری به تولید باکتری‌ها در دهان دارند و لثه‌ها معمولا در اثر رشد این دندان‌ها دچار آسیب خواهند شد. کیست‌ها معمولا در اطراف دندان‌های عقل ظاهر می‌شوند. اگرچه خود این کیست‌ها معمولا بی‌ضرر هستند، اما می‌توانند با آسیب زدن به بافت‌های عمیق‌تر مانند اعصاب فک، مشکلات جدی ایجاد کنند. با زود کشیدن دندان عقل می‌توان از لثه‌ها و سایر دندان‌ها در برابر آسیب‌های بیماری پریودنتال محافظت کرد.
- جلوگیری از بروز مشکلات سینوسی
بیشتر بیماران به دلیل مشکلات سینوسی ناچار به کشیدن دندان عقل می‌شوند. این مشکلات ارتباط مستقیمی با رویش دندان عقل دارند. زیرا ریشه دندان عقل می‌تواند به حفره‌های سینوس فشار وارد کرده و ساییده شود. با گذشت زمان این مشکل بیشتر و بیشتر خواهد شد. به همین دلیل کشیدن این دندان‌ها در اوایل بزرگ‌سالی می‌تواند از بروز مشکلات سینوسی که ممکن است اثرات مادام‌العمر داشته باشند، جلوگیری کند.
در چه مواردی کشیدن دندان عقل کاری درست و منطقی است؟
زمانی که دندان عقل شما شروع به رشد می‌کند، ممکن است علائم خاصی را در دهان خود مشاهده کنید. با دیدن این علائم باید بلافاصله به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا در اسرع وقت نسبت به کشیدن دندان عقل شما اقدام نماید.
-
وجود کیست در محل رویش دندان عقل
درصورتی‌که در زمان رویش دندان عقلتان متوجه وجود کیسه‌های پر از مایع یا کیست‌هایی در اطراف این دندان شدید، باید بلافاصله به دندانپزشک خود مراجعه کنید. مایعاتی که توسط دندان عقل تولید می‌شوند، معمولا حاوی باکتری هستند. به همین دلیل وجود آنها می‌تواند به بافت لثه و سایر دندان‌های مجاور نیز آسیب وارد کند. این مایعات می‌توانند منجر به عفونت لثه و ایجاد حفره در دندان‌ها شوند.
-
تورم لثه در پشت دهان یا کنار فک
دندان‌های عقل معمولا نهفته هستند. به همین دلیل زمانی که می‌خواهند شروع به رویش کنند، معمولا لثه فوقانی متورم شده و درد ایجاد می‌شود. این درد ممکن است در دندان‌های اطراف یا در اطراف گوش نیز احساس شود. دندانی که تا حدی روییده باشد، می‌تواند بقایای مواد غذایی را در خود نگه دارد که منجر به تورم لثه و ایجاد عفونتی به نام پریکورونیت می‌شود. این عفونت در صورت عدم درمان به سمت گلو و گردن گسترش می‌یابد.
ممکن است به دلیل عفونت ناشی از دندان عقل، علائمی مانند تورم و قرمزی استخوان فک و درد مکرر دندان را تجربه کنید. همچنین در این موارد بیمارانی از سفت شدن فک نیز گلایه کرده‌اند. در صورت مشاهده چنین علائمی باید بلافاصله برای کشیدن دندان عقل اقدام کنید. زیرا عفونت ممکن است از طریق جریان خون به کل بدن سرایت کرده و سلامت شما را به خطر اندازد.
-
بوی بد دهان یا احساس طعم نامطبوع در دهان
ازآنجاکه دندان عقل باعث بروز ازدحام بیش‌ازحد می‌شود، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را دشوارتر می‌کند. از سوی دیگر محل قرارگیری این دندان‌ها نیز به صورتی است که دسترسی به آنها برای تمیز کردنشان دشوار است. به همین دلیل تجمع باکتری‌ها می‌تواند منجر به ایجاد حفره شود. به‌علاوه تجمع ناشی از باکتری‌ها می‌تواند دلیل ایجاد بوی بد دهان باشد.
یکی از علائم رایج برای فرا رسیدن زمان کشیدن دندان عقل، به‌ویژه در افرادی که فک کوچکی دارند، مشکل باز کردن فک است. این افراد ممکن است در اثر رشد دندان عقل دچار درد یا سوزش در هنگام باز کردن دهان شوند. همچنین ممکن است زمانی که غذایی را می‌جوند، دردی را در دندان‌های خود احساس کرده و یا حس کنند که دامنه حرکتی فک آنها کاهش یافته است.
چرا بهتر است در سنین پایین نسبت به کشیدن دندان عقل اقدام کرد؟
همان‌طور که گفتیم شما می‌توانید با کشیدن زودهنگام دندان‌های عقل خود از بروز مشکلات دهان و دندان و ابتلا به بیماری‌های عمومی جلوگیری کنید. این دندان‌ها معمولا در زیر لثه رشد می‌کنند. به همین دلیل ممکن است به‌موقع متوجه حضور آنها و تاثیرات منفی احتمالی‌شان بر روی سایر دندان‌ها نشوید.
این رشد مخفی می‌تواند یک مشکل بسیار حاد را به نام درهم‌آمیختگی ریشه دندان عقل و سایر دندان‌ها به وجود آورد. از سوی دیگر با گذشت زمان سیستم ریشه سخت‌تر و متراکم‌تر می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به دشوارتر شدن فرایند کشیدن دندان شود. به همین دلیل زود کشیدن دندان عقل می‌تواند از درد، التهاب، سفتی فک و احساس ضعف عمومی جلوگیری کند.
به‌علاوه زمانی که رشد دندان عقل هنوز تکمیل نشده است، سیستم ریشه آن نرم‌تر بوده و هنوز تکامل نیافته است. به همین دلیل در این مدت روند کشیدن بسیار ساده‌تر بوده و فرایند بازیابی و ترمیم با سرعت بیشتری اتفاق میافتد. هرچه سن بیمار بیشتر باشد، دوره نقاهت او پس از کشیدن دندان عقل بیشتر طول خواهد کشید. بیمارانی که در زمان مناسب برای کشیدن دندان عقل خود اقدام نمی‌کنند، ممکن است در اثر جراحی دندان عقل و کشیدن آن، دچار خونریزی شدید یا حتی شکستگی دندان شوند. در بزرگ‌سالی این جراحی می‌تواند باعث کاهش دامنه حرکتی فک شود.
راه‌های حفاظت از دندان عقل
هرچند تقریبا می‌توان گفت که هیچ راه قطعی برای فرار از شر دندان‌های عقل وجود ندارد، اما دندانپزشکان توصیه می‌کنند که همواره بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان می‌تواند تا حد زیادی خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد. اگر در دندان‌های خود تحریکات جزئی احساس کردید، باید پیش از هر چیز برای تشخیص علت دقیق به دندانپزشک مراجعه کنید.
اما اگر به هر دلیلی به دندانپزشک دسترسی ندارید، می‌توانید در پاره‌ای از موارد به قرقره کردن آب گرم و نمک و یا مصرف مسکن‌های سبک تا حد زیادی از تحریکات جلوگیری کنید. اما به یاد داشته باشید که اگر درد دندان تداوم داشته باشد، می‌تواند منجر به بروز آسیب در دیگران دندان‌ها شده و عواقب جبران‌ناپذیری را برای شما به وجود آورد. بنابراین با مراجعه به‌موقع به دندانپزشک می‌توانید از بروز این مشکلات جلوگیری کنید.
آیا کشیدن دندان عقل درد دارد؟
بله، کشیدن دندان قطعا با درد همراه است. به همین دلیل دندانپزشک برای از بین بردن درد بی حسی موضعی تزریق می‌کند. همچنین، پس از فرآیند کشیدن دندان عقل، دندانپزشکان معمولاً داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) را برای کمک به مدیریت درد تجویز می‌کنند. برای راحتی شما و کاهش پیچیدگی مورد انتظار کشیدن، دندانپزشک یا جراح ممکن است از یک یا چند نوع بیهوشی استفاده کند.
بی حسی موضعی
برای بیهوشی موضعی، دندانپزشک یا جراح دندان یک ماده بی حس کننده را روی لثه‌های نزدیک دندانی که در حال کشیدن است اعمال می‌کند. سپس یک بی حس کننده موضعی در نزدیکی محل استخراج دندان تزریق می‌کند. داروی بیهوشی تمام حس را از بین نمی‌برد. ممکن است حرکت و فشار را احساس کنید، اما نباید درد را تجربه کنید. بی حسی موضعی معمولاً برای کشیدن‌های ساده استفاده می‌شود و شما در طول عمل بیدار خواهید بود.
بی حسی آرام بخش
چند گزینه برای آرام بخشی وجود دارد. اکسید نیتروژن که حداقل آرام بخش را ارائه می‌دهد تا به شما کمک کند در طول عمل خود آرام شوید. دندانپزشک یا جراح می‌تواند از طریق قرصی که قبل از عمل مصرف می‌کنید، آرامبخشی آگاهانه به شما ارائه دهد.
با هر دوی این گزینه‌ها، شما همچنان کاملا بیدار خواهید بود، اما احساس آرامش و خواب آلودگی بیشتری خواهید داشت. برای آرامبخشی متوسط تر، دندانپزشک ممکن است داروهای آرام بخش را از طریق یک خط داخل وریدی (IV) به شما تزریق کند. بی حسی آرام بخش برای کشیدن‌های پیچیده تر استفاده می‌شود. نوع آرامبخش به میزان اضطراب و پیچیدگی عمل بستگی دارد.
بیهوشی عمومی
بیهوشی عمومی معمولاً فقط در شرایط خاص ارائه می‌شود. این نوع بیهوشی از طریق استنشاق با بینی یا تزریق در بازوی شما تجویز می‌شود. گاهی اوقات هر دو به طور همزمان استفاده می‌شوند. با بیهوشی عمومی، هوشیاری خود را از دست می‌دهید و کاملاً به خواب می‌روید. در حین کشیدن دندان، علائم حیاتی شما مانند تنفس، فشار خون و دما کنترل می‌شود. در این روش شما نباید درد داشته باشید و فرآیند عمل را به خاطر نخواهید آورد.
جمع بندی موضوع
کشیدن دندان عقل در سنین پایین یکی از توصیه‌هایی است که بیشتر دندانپزشکان به بیماران خود می‌کنند و آنها را به زود کشیدن دندان عقل تشویق می‌کنند. این دندان‌ها در صورت عدم رسیدگی به‌موقع ممکن است آسیب‌های فراوانی را به سایر دندان‌ها، استخوان فک و بافت لثه‌ها وارد کنند. به همین دلیل باید در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائم ناشی از تحریک این دندان‌ها، به یک دندانپزشک متخصص مراجعه کرد. خانم دکتر صفورا امامی یکی از بهترین دندانپزشکان در حوزه درمان ریشه دندان است. با مراجعه به مطب، از آخرین ابزارهای روز برای تشخیص به‌موقع و درمان موثر بیماری شما استفاده خواهد شد.
