بیرون افتادن دندان از دهان

بیرون افتادن دندان های دائمی از دهان، از جدی ترین آسیب های دندانی به شمار می آید. مدیریت سریع و صحیح، بلافاصله پس از وقوع این نوع آسیب برای حصول بهترین نتیجه ضروری است. خارج شدن دندان های دائمی حدود 5 تا 16 درصد از کل آسیب های دندانی را در بر می گیرد.

مطالعات متعدد نشان داده اند که این موضوع یکی از جدی ترین آسیب های دندانی است و امکان ترمیم و درمان آن بستگی زیادی به اقدامات انجام شده در محل حادثه و بلافاصله پس از خارج شدن دندان از جای خود دارد. جایگذاری مجدد دندان خارج شده در بیشتر موارد یک درمان انتخابی است اما همیشه امکان انجام بلافاصله آن وجود ندارد. مدیریت فوری و برنامه درمانی مناسب، برای یک پیش آگاهی خوب لازم است.

همچنین مواردی وجود دارند که کاشت مجدد دندان را غیر ممکن می کنند (به عنوان مثال، پوسیدگی شدید یا بیماری بافتهای نگهدارنده دندان، بیماری که همکاری لازم را با کادر درمان ندارد، وجود یک اختلال شناختی شدید در بیمار که او را نیازمند آرامش بخشی می کند، وجود شرایط پزشکی خاص و شدید در بیمار مانند سرکوب سیستم ایمنی و شرایط قلبی حاد) که باید به صورت جداگانه با آنها برخورد شود. اگرچه ممکن است جایگذاری مجدد باعث حفظ دندان شود ولی باید بدانیم که شانس بقا طولانی مدت بعضی از دندان های مجدد کاشته شده کم است و ممکن است در آینده از دست بروند و یا محکوم به کشیدن شوند .

با این حال عدم کاشت مجدد دندان یک تصمیم برگشت ناپذیر محسوب می شود، بنابراین در اتخاذ این تصمیم بررسی های لازم باید انجام شود. در همین راستا، اخیرا مطالعه ای انجام شده که نشان می دهد دندان های مجدد کاشته شده با پیروی از دستورالعمل های درمان، شانس بیشتری برای زنده ماندن در طولانی مدت دارند. دکتر صفورا امامی از بهترین متخصصان درمان ریشه ایران است که می‌تواند با بهره‌ گیری از تخصص خود درمان کانال ریشه و درمان روت کانال را با بهترین کیفیت برای شما انجام داده و تمامی فرایندهای تشخیص تا پس از درمان را به شما عرضه کند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره جدول زمانی رویش و افتادن دندان ها کلیک کنید.

کمک های اولیه برای حفاظت از دندان های خارج شده در محل حادثه

جایگذاری فوری دندان خارج شده در جای خود در دهان بهترین روش درمانی در محل حادثه است. اگر به هر دلیلی این امکان وجود ندارد، گزینه های دیگری مانند استفاده از انواع مختلف مواد نگهداری دندان وجود دارد.

اگر دندانی از جای خود در آمد، مطمئن شوید که آن یک دندان دائمی است (دندان های شیری نباید مجددا جایگذاری شوند) و سپس به این توصیه ها عمل کنید:

• بیمار را آرام نگه دارید.
  
  
• دندان را پیدا کنید و آن را از قسمت تاج (قسمت سفید دندان) بردارید. از دست زدن به ریشه دندان خودداری کنید و سعی کنید آن را بلافاصله درون فک قرار دهید.
  
  
• اگر دندان کثیف شده، آن را به آرامی در شیر، سالین و یا به کمک بزاق بیمار بشویید و مجدداً آن را به حالت اولیه خود درون فک برگردانید.
  
  
• مهم است كه بیمار/ سرپرست/ معلم و یا هر کس دیگری دندان را بلافاصله در جای خود درون فک قرار دهد.
  
  
• هنگامی که دندان به موقعیت اولیه خود درون فک قرار گرفت، بیمار باید یک تکه گاز یا دستمال را گاز بگیرد تا آن را در جای خود نگه دارد.
  
  
• اگر جایگذاری مجدد دندان در فک در محل حادثه به دلیل بیهوش بودن بیمار و یا هر دلیل دیگری غیرممکن بود، دندان را در اسرع وقت در یک ماده مناسب نگهداری و حمل قرار دهید. این کار باید به سرعت انجام شود تا از خشک شدن سطح ریشه دندان که در عرض چند دقیقه شروع می شود، جلوگیری بعمل آید. ترجیحا به ترتیب شیر، HBSS، بزاق (بعنوان مثال بعد از تف کردن بیمار به لیوان) و یا سالین مواد مناسبی برای نگه داری دندان از جا در آمده هستند. آب اگرچه یک محیط ضعیف برای نگهداری دندان محسوب می شود، اما باز هم بهتر از خشک شدن آن در معرض هوا است و در نهایت دندان به همراه بیمار به کلینیک درمانی آورده می‌شود.
  
  
• فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.

 راهنمای درمان برای دندان های دائمی خارج شده از دهان

انتخاب روش درمانی مناسب به وضعیت بلوغ ریشه دندان (انتهای باز یا بسته) و وضعیت سلولهای بافت نگهدارنده اطراف ریشه (PDL) مربوط می شود. وضعیت سلولهای PDL به زمان خارج شدن دندان از دهان و ماده ایی که دندان در آن نگهداری شده، بستگی دارد. به حداقل رساندن زمان خشک شدن ریشه دندان برای بقای سلول های PDL حیاتی است. بعد از گذشت30 دقیقه از خشک بودن دندان اکثر سلولهای PDL زنده نیستند. به همین دلیل، اطلاعات مربوط به مدت خشک ماندن دندان قبل از جایگذاری یا قبل از قرار دادن در یک ماده نگهدارنده بسیار مهم است پس سعی کنید آن را به خاطر بسپارید.

از نظر بالینی برای پزشک مهم است که قبل از شروع درمان، وضعیت سلولهای PDL دندان خارج شده را در یکی از سه گروه زیر ارزیابی کند:

1. سلول های PDL به احتمال زیاد زنده هستند. در این حالت، دندان بلافاصله یا در مدت زمان بسیار کوتاهی (حدود 15 دقیقه) در همان محل حادثه مجددا در جای خودش قرار داده شده است.
   
   
2. سلول های PDL ممکن است زنده باشند اما اندکی در معرض خطر قرار گرفته باشند. در این حالت، دندان در یک محیط ذخیره سازی نگهداری شده است (به عنوان مثال شیر، HBSS، بزاق یا سالین و کل مدت خشک بودن خارج از دهان، برای آنها کمتر از 60 دقیقه بوده است).
   
   
3. سلول های PDL به احتمال زیاد زنده نیستند. در این حالت، کل زمان خشک شدن دندان خارج از دهان، صرف نظر از اینکه آیا دندان در یک محیط مناسب ذخیره شده باشد یا نه ، بیش از 60 دقیقه بوده است.
   
   

این سه گروه ارزیابی از وضعیت دندان آسیب دیده، دندانپزشک را برای تعیین پیش‌آگهی راهنمایی می کنند. اگرچه موارد استثنایی هم در پیش آگهی دندان آسیب دیده اتفاق می افتد، درمان تغییر نمی‌کند ولی ممکن است در اتخاذ تصمیمات درمانی دندانپزشک را راهنمایی کند.

جایگذاری با تاخیر دندان پیش‌آگهی طولانی مدت ضعیفی دارد و با از بین رفتن سلولهای زنده سطح ریشه دندان احتمال فک جوش شدن دندان زیاد است. هدف از کاشت مجدد در این موارد حداقل بازگرداندن زیبایی و عملکرد  دندان به طور موقت و حفظ عرض و ارتفاع استخوان آلوئولار است. بنابراین، تصمیم گیری برای کاشت  دوباره دندان دائمی تقریباً همیشه تصمیم درستی است حتی اگر زمان خشک ماندن آنها خارج از دهان، بیش از 60 دقیقه باشد. کاشت مجدد دندان، گزینه های درمانی دیگر را در آینده باز نگه می دارد. دندان می تواند همیشه در صورت نیاز کشیده شود.

دستورالعمل برای بیماران دچار آسیب دندانی

حضور به موقع بیمار برای معاینات پیگیری و مراقبت در منزل به بهبودی سریع او پس از آسیب کمک می کند. برای بهبودی ایده‌آل و پیشگیری از صدمات بیشتر به بیماران و والدین یا سرپرست آنها توصیه می‌شود که:

• از شرکت در ورزش های پر برخورد، خودداری کنند.
  
  
• با توجه به میزان تحمل بیمار، تا 2 هفته رژیم غذایی نرم داشته باشند.
  
  
• دندان ها را بعد از هر وعده غذایی با مسواک نرم مسواک بزنند.
  
  
• از دهان شویه کلرهگزیدین (0.12٪) به مدت دو بار در روز، طی 2 هفته استفاده کنند.

ملاحظات مربوط به درمان ریشه دندان (عصب کشی)

هنگامی که درمان ریشه یا همان عصب کشی دندان های با انتهای ریشه بسته لازم است، درمان باید طی 2 هفته پس از کاشت مجدد انجام شود. درمان ریشه دندان همیشه باید پس از جداسازی با محدود کردن دندان توسط یک ورق لاستیکی (رابردم) انجام شود. این امر می تواند با کمک گرفتن از دندانهای مجاور برای جلوگیری از وارد آمدن ضربه بیشتر به دندان آسیب دیده حاصل شود. هیدروکسید کلسیم به عنوان دارویی برای داخل کانال ریشه ها، حداکثر تا 1 ماه و به دنبال آن پر کردن کانال ریشه توصیه می شود. داروها باید با دقت روی سیستم کانال ریشه استفاده شوند تا از تماس آنها  با تاج دندان جلوگیری شود. ثابت شده است که برخی از داروها باعث تغییر رنگ دندان ها شده و منجر به نارضایتی بیمار می شوند.

در دندانهایی که انتهای ریشه  باز دارند، ممکن است عروق به صورت خود به خود در فضای پالپ (پالپ: نسج نرمی که شامل عروق و اعصاب بوده و فضای مرکزی دندان را پر می‌کند) ایجاد شوند. بنابراین، باید از درمان کانال ریشه اجتناب شود مگر اینکه در معاینات بعدی، شواهد بالینی یا رادیوگرافی از نکروز پالپ و عفونت سیستم کانال ریشه وجود داشته باشد. ریسک تحلیل التهابی ریشه به خاطر عفونت در مقابل شانس به دست آمدن مجدد عروق فضای پالپ باید سنجیده شود. این تحلیل ها در کودکان بسیار سریع اتفاق می‌افتد.

پیگیری

دندان های کاشته شده باید از نظر بالینی و رادیوگرافی در 2 هفته (هنگام برداشتن اسپلینت)، 4 هفته، 3 ماه، 6 ماه، یک سال و پس از آن سالانه حداقل به مدت پنج سال معاینه کنترل شوند. معاینه بالینی و رادیوگرافی اطلاعات زیادی را در طی این معاینات فراهم می کنند.

مراقبت های پیگیری نیاز به هماهنگی مناسب بین درمان کننده اولیه و یک تیم تخصصی بین رشته ای شامل ارتودنتیست، دندان پزشک کودکان و متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) دارد که با تجربه و آموزش مناسب، در زمینه مدیریت جامع ترومای پیچیده فکی-دندانی، فعالیت می کنند. این تیم می تواند از سایر متخصصانی که خدمات بعدی مانند ایمپنت را ارائه می دهند، بهره مند شود. در شرایطی که دسترسی به یک تیم بین رشته ای ممکن نیست، دندانپزشکان می توانند درمان پیگیری را در قالب تجربه، آموزش و صلاحیت خود ارائه دهند.

بیماران یا والدین و کودکان باید در اسرع وقت به طور کامل از وضعیت دندان شکسته شده مطلع شوند. آنها باید کاملاً در روند تصمیم گیری درگیر و دخیل باشند. علاوه بر این، هزینه های بالقوه و زمان مورد نیاز برای گزینه های مختلف درمانی باید به طور آشکار مورد بحث قرار گیرد.

در مواردی که دندان ها فورا پس از ضربه از بین می روند یا به احتمال زیاد بعداً از دست خواهند رفت، مشورت با همکارانی که در زمینه مدیریت این موارد تخصص دارند، به خصوص در بیماران در سن رشد ضرورت دارد. در بهترین حالت این مشاوره ها باید قبل از اینکه دندان نشانه هایی از شرایط خطرناک و نابودی رانشان دهد، انجام شود. تصمیمات درمانی براساس یک بحث کامل با بیمار یا والدین کودک و پزشک متخصص با هدف عملی نگه داشتن امکان انجام همه گزینه ها تا رسیدن به سن بلوغ انجام می گیرد. پس از تکمیل رشد، می توان درمان ایمپلنت را مد نظر قرار داد.